پیش یابی خشکسالی و ناهنجاری های فراگیر بارش در نیمه غربی ایران با استفاده از شاخص های دور پیوندی جوی- اقیانوسی

خشکسالی یکی از مخاطرات زیست محیطی می باشد که در معنای عمومی به منزله کاهش چشمگیر ریزشهای جوی مناطق جغرافیایی در یک بازه زمانی مشخص نسبت به متوسط بلند مدت است با توجه به وابستگی شدید فعالیت های کشاورزی به شرایط اقلیمی بهنجار و بارش به ویژه در کشاورزی دیم، رخداد خشکسالی تا حد زیادی می تواند تعادل آب موجود در یک منطقه را بر هم زده و موجب مشکلات زیادی در بخش کشاورزی شود. منطقه غربی ایران با وجود اقلیمهای متفاوتی که در آن دیده می شود یکی از مهمترین مناطق کشاورزی و تمرکز جمعیت ایران محسوب می گردد این پژوهش بر اساس آمار هواشناسی 14 ایستگاه همدید غرب کشور و در بازه ماه های نوامبر تا مارس و در دوره آماری 1961-2005 انجام شده است در این پژوهش با استفاده از روش وایازی چند متغیره به شکل پسرو (Backward) 18 شاخص مهم جوی- اقیانوسی با بازه یک ماه پیشتر به منظور پیش یابی ناهنجاری بارش غرب ایران مورد واکاوی قرار گرفت. مدل سازی مورد نظر در 14 گام انجام شد که در گام های نهایی مقادیر بهینه R وایازی و ضریب تاثیر و میزان خطای استاندارد شاخص های PACEFIC.WARM.POOL, NINO3, Tropical Pacific Warm Pool(T.P.W.P. ،و AO BEST به عنوان مهمترین و موثر ترین شاخص های جوی - اقیانوسی معرفی می شوند بر این اساس شاخص های یاد شده را می توان بهترین شاخص های پیش یاب ناهنجاری بارش در غرب ایران در فصل سرد سال دانست بر اساس مقادیر sig مدل سازی که نشانگر صحت عملکرد شاخص های منتخب است مقادیر همه شاخص های اشاره شده در بالا در سطح اطمینان و خطا کمتر از 0/1 قابل پذیرش است بر اساس مقادیر sig شاخص PACEFIC.WARM.POOL با مقدار خطای کمتر از 0/004 و شاخص Tropical Pacific Warm Pool با میزان خطا کمتر از 0/003 دارای بیشترین اطمنان از وایازی و همبستگی با ناهنجاری های بارش ماهانه در فصل سرد سال در غرب ایران هستند . همچنین در این پژوهش یک مدل وایازی خطی چند کتغیره به منظور پیش یابی متوسط نمره استاندارد بارش غرب ایران ارائه شده است.

کلیدواژه ها:

شاخص های اقبانوسی- جوی ، پیش یابی ناهنجاری بارش ، وایازی چند متغیره ، غرب ایران