بررسی تابع صادرات پسته در ایران و ارائه راهبرد توسعه

پسته از جمله محصولات با ارزشی است که در سال 1375، 7 درصد از کل صادرات غیر نفتی، 60 درصد از محصولات کشاورزی و 68 درصد صادرات باغبانی کشور را به خود اختصاص داده است. در همین سال صادرات پسته برابر با 171 هزار تن به ارزش 1062 میلیون دلار بوده که نسبت به سال 1384 از نظر وزنی 22 درصد و از نظر ارزش اقتصادی 26 درصد رشد داشته است. این صادرات نسبت به سال 1383 ازنظر وزنی 33 درصد و از نظر ارزش اقتصادی 100 درصد افزایش ناشن می دهد. در این مقاله برای تخمین تابع صادرات پسته از تابع صادرات «مارین باند» با انجام تعدیلاتی برای اقتصاد ایران استفاده گردید. از آنجایی که اقتصاد ایران اتکای شدید به درآمدهای حاصل از صادرات نفت دارد به طوری که رابطه مستقیمی بین تقاضای داخلی و درامد ارزی ناشی از صادرات نفت وجود دارد، بنابراین در این مدل شوک های تقاضا به عنوان درآمد حاصل از فروش نفت در نظر گرفته شده است. در تابع صادرات «مارین باند» کشش قیمتی کالا با توجه به لگاریتمی بودن تابع مشحص می باشد. از طرفی هرچه کشش قیمتی کالا بیشتر باشد قدرت بازار کمتر خواهد بود، یعنی بازار رفتار رقابتی تر خواهد داشت. بنابراین می توان نتیجه گرفت که هرچه بازارهای صادراتی ما از قدرت تمرکز کمتری برخوردار باشند میزان صادرات افزایش خواهد یافت. پس ساختار بازار را به عنوان یک متغیر توضیحی در این مدل وارد کرده و می توان انتظار داشت با بزرگ شدن بازار (رقابتی شدن بازار) میزان صادرات کالا افزایش یابد. نتایج نشان می دهد در این مدل، ارتباط مستقیمی بین نرخ و ارز و میزان صادرات وجود دارد که نظریه ها نیز موید همین مطلب می باشد. میزان صادرات نسبت به تغییرات نرخ ارزش از کشش پایین (e=0/016) برخوردار می باشد. میزان صادرات پسته نسبت به تغییرات قیمت های صادراتی دارای کشش پایین قیمتی (0/009) است، بنابراین افزایش قیمت های صادراتی موجب افزایش درصد کمتری در میزان صادرات می شود و از آنجا نیز می توان نتیجه گرفت که افزایش قیمت های صادراتی به علت کشش پایین موجب افزایش درآمد صادراتی ناشی از پسته نمی شود. کشش بالا و مثبت بین میزان صادرات پسته و شاخص هرفیندال بازار صادرات پسته ایران تایید کننده این مطلب است که هرچه اختار بازار بزرگ تر (بازار رقابتی تر) باشد، میزا ن صادرات پسته بیشتر و هرچه بازار دارای مشخصه های انحصار باشد میزان صادرات کمتر خواهد بود. علاوه بر این، کشش قیمتی پایین و ارتباط عکس آن با ساختار بازار موید این مساله است که هرچه بازار صادراتی پسته ایران به سمت بازار رقابتی تر سوق داده شود، بایستی میزان صادرات افزایش یابد.

کلیدواژه ها:

پسته ، صادرات ، ایران ، راهبرد