بررسی نقش و جایگاه چلیپا در تاریخ هنر با تاکید بر مسجد جامع اصفهان

اگر برای معماری کالبد و روحی قائل باشیم ، بی گمان در معماری ایرانی ، تزئینات همانند روحی خواهد بود که کالبد سازه ها را به تمامی در بر گرفته است . در واقع هنرمندان ایرانی همواره در نقش پردازی و تزئین بناها ، به ویژه بناهای مذهبی ، بیان مفاهیم فرهنگی و باورهای دینی مردمان عصر خود را در نظر داشته اند. از این رو ، اینهنرمندان از نقشها و شکلها همچون نمادهای تصویری استفاده می کردند و با کاربرد آن ها آرمان های جمعی و جهان بینی خاص ایرانیان را بیان می نمودند . مطالعات نماد شناسی نه تنها از مقولات مهم تاریخ هنر به شمار می رود ، بلکه به واسطه ارتباط تنگاتنگ با مباحث انسان شناسی ، جامعه شناسی ، روانشناسی ، دین شناسی و طیفوسیعی از معارف دیگر ، یکی از مقولات مهم تاریخ تمدن بشری است . اسلام دینی است که شاکله هنر آن ، به سختی و با محافظه کاری ، نمادی را به فرهنگ خود پیوند می زند . چلیپا در دوران اسلامی با تاثیرپذیری از برخی فرم های پیشین خود ، همچنان به حیات خود ادامه می دهد و در هنر اسلامی به عنوان عنصری کلیدی ، رابط و پیوند دهنده نگاره های پیچیده به شمار آمده است . از جمله می توان به کاربرد آن در مسجد جامع اصفهان که مربوط به سده اول هجری می باشد ، اشاره نمود. در این مقاله با رویکردی توصیفی – تحلیلی به بررسی پیشینه چلیپا پرداخته و سپس با بررسی مفهوم آن در فرهنگ ایران با ارائه مصادیق چلیپا در تزئینات معماری اسلامی به نقش چلیپا در تزئینات مسجد جامع اصفهان پرداخته شده است .

کلیدواژه ها:

تزئینات اسلامی ، چلیپا ، مسجدجامع اصفهان ، نمادشناسی ، تاریخ هنر