کاربست نظریه های زبان شناسی در تحلیل اثر هنری کاربرد نقض اصل ادب در تحلیل نمایشنامه وای بر مغلوب غلامحسین ساعدی

کاربردشناسی مطالعه معنی است ؛ معنایی که فرستنده پیام آن را منتقل و گیرنده آن را برداشت می کند. از سرفصل های اصلی این رویکرد مباحث ادب ، اصول همکاری در مکالمه ، بهره گیری از قواعد نوبت گیری و همچنین کنش های گفتاری است . در میان اصول فوق ، اصل نقض ادب در نمایشنامه وای بر مغلوب (1349) غلامحسین ساعدی (1364-1314) بروز بیشتری دارد. به همین علت در این پژوهش برآنیم تا شیوه شخصیت پردازی در آثار او را از این منظر مورد بررسی قرار دهیم . در تاریخ ادبیات نمایشی ایران ، «ساعدی » را به عنوان چهره نوگرای این عرصه می شناسند . از این رو پژوهش حاحضر می کوشد با الگوهای منتج از دانش کاربردشناسی زبان ؛ فارغ از ساختار نمایشی اثر ، تم و سایر عناصر شکل دهنده به درام ، نشان دهد نوگرایی ، چگونه در زبان نمایشی او جلوه گر است و نیز به این پرسش پاسخ دهد چگونه شخصیت هایی که متعلق به طبقات فرودست جامعه هستند ، با بهره گیری از زبان به عنوان یک ابزار بر دیگر شخصیت هایی که به طبقات فرادست اجتماع تعلق دارند چیرگی پیدا می کنند. تحلیل مبحث نقض ادب در این نمایشنامه نشان می دهد به طور نسبی ، میزان بهره گیری هر شخصیت از این اصل ، رابطه مستقیمی با میزان قدرت او در هر مقطع از نمایشنامه دارد. به عبارتی ، شخصیت های مقتدر که لزوماً از شأن و طبقه اجتماعی بالاتری برخوردار نیستند ، به طور گسترده تری اصول ادب را نقض می کنند . می توان چنین مدعی شد به نوعی ساختارهیا تثبیت شده نظام قدرت در این اثر رنگ باخته است.

کلیدواژه ها:

نمایشنامه ، تحلیل گفتمان ، شخصیت ، کاربردشناسی ، نقض ادب ، غلامحسین ساعدی ، وای بر مغلوب