بررسی عوامل فیزیولوژیکی محدود کننده عملکرد در ارقام مختلف گندم (Triticum aestivum L.) از طریق تغییر در روابط منبع و مخزن

به منظور تعیین عوامل محدود کننده فیزیولوژی عملکرد دانه در ارقام مختلف گندم ، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات -فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 86-1385 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلا می واحد ساوه انجام گرفت. ارقام مهدوی و فلات در کرت های اصلی و روش های تنک کردن بوته ها و حذف برگ به صورت فاکتوریل در شش سطح شامل : 1- شاهد ، 2- عدم تنک کردن بوته و حذف برگ پرچم ، 3- عدم تنک کردن بوته و حذف سه برگ بالایی بوته ها ، 4- تنک کردن 50 درصد بوته ها و عدم حذف برگ ، 5- تنک کردن 50 درصد بوته ها و حذف برگ پرچم، 6- تنک کردن 50 درصد بوته ها و حذف سه برگ بالایی بوته ها در کرت های فرعی منظور شدند. علاوه بر این آزمایشی به منظور مطالعه پتانسیل عملکرد دانه ارقام با استفاده از روش کاهش سنبلچه ها در موقعیت های مختلف سن بله صورت گرفت . تیمارهای کاهش سنبلچه ها عبارت بودند از : 1- حذف کلیه سنبلچه ها از یکطرف محور سنبله ، 2- حذف سنبلچه های بخش پایین سنبله ، 3- حذف سنبلچه های بخش میانی سنبله ، 4- حذف سنبلچه های بخش بالایی سنبله ، 5- حذف سنبلچه های بخش بالا و پایین سنبله باهم. تجزیه آماری نتایج به دست آمده نشان داد که تنک کردن بوته ها باعث افزایش در عملکرد دانه از طریق افزایش در وزن خشک دانه های هر دو رقم شد که این افزایش وزن بیشتر به علت افزایش در مؤلفه سرعت پر شدن دانه ها بود . حذف برگ ها باعث کاهش در وزن خشک دانه ها شد و این کاهش در رقم دانه درشت مهدوی در مقایسه با رقم دانه ریز فلات بیشتر بود. همچنین در شرایط حذف سنبلچه ها، افزایش ماده خشک دانه های باقی مانده بر روی سنبله برای رقم دانه ریز، خصوصا دانه های بخش بالایی سنبله بیشتر بود. نتایج این آزمایش نشان دهنده عکس العمل مثبت ارقام دانه ریز نسبت به دانه درشت ها در شرایط محدودیت منبع است.

کلیدواژه ها:

برگ پرچم ، تنک کردن ، حذف سنبلچه ، پتانسیل عملکرد و گندم