تغییرات کلروفیل و صفات مورفولوژیکی و زراعی ژنوتیپهای مختلف گندم تحت شرایط تنش خشکی

به منظور مطالعه واکنش ژنوتیپ های گندم به تنش خشکی، تعداد 64 ژنوتیپ متنوع گندم تحت شرایط تنش خشکی و بدون تنش در قالب طرح لاتیس ساده در دو تکرار به مدت د و سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اردبیل و مزرعه و آزمایشگاه فیزیولوژی آکادمی ملی علوم جمهوری آذربایجان مورد ارزیابی قرار گرفتند . نتایج نشان داد که ژنوتیپ های گندم از نظر صفات مورد آزمایش عکس العمل های متفاوتی در هر دو شرایط واجد تنش و بدون تنش داشتند و در بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی داری (0/01>P) از نظر صفات مورد مطالعه وجود داشت. خشکی صفات مورد ارزیابی را کاهش داد ولی این میزان کاهش در صفات مورد آزمایش در ژنوتیپ های مختلف متفاوت بودند . به طوری که ژنوتیپ های متحمل به خشکی بالاترین میزان شاخص سطح برگ و آب برگ بر حسب وزن تر و خشک را بخود اختصاص دادند. خشکی عملکرد دانه را به اندازه 61/9% کاهش داد و شدت تنش خشکی (SI) در این صفت به میزان 0/62 بود. ژنوتیپ های گندم بر اساس واکنش عملکرد دانه در شرایط آبی و تنش خشکی و شاخص های حساسیت (SSI ) و تنش (STI) به سه گروه متحمل، نیمه متحمل و حساس تقسیم بندی شدند. نتایج قابلیت جوانه زنی ژنوتیپ های مورد آزمایش گندم تحت تنش 16 اتمسفری پلی اتیلن گلیکول در مقایسه با شرایط بدون تنش نیز نتایج مشابه ی با آزمایشات مزرعه ای از نظر تقسیم بندی ژنوتی پهای گندم به گروه های متحمل، نیمه متحمل و حساس داشت . نتایج مطالعه میزان تغییرات کلروفیل برگ های گندم مورد آزمایش تحت تنش خشکی 20 آتمسفری پلی اتیلن گلیکول و شرایط بدون تنش نیز نشان دادند که ژنوتیپ های گندم از نظر میزان کلروفیل a+b، b، a و نسبت a/b دارای تفاوت معنی داری (0/01>p) در هر دو شرایط تنش خشکی و بدون تنش بودند . خشکی بطور متوسط میزان کلروفیل b، a و a+b را به ترتیب به اندازه 2/5، 6/6 و 2/5% کاهش داد . کاهش میزان کلروفیل های b، a و a+b در شر ایط تنش خشکی در ژنوتیپ های مختلف متفاوت بودند . به طوری که در ژنوتیپ های متحمل به خشکی میزان کلروفیل های a و b و همچنین a+b افزایش یافتند. بر اساس درجه انحطاط کلروفیل a+b نیز ژنوتیپ های گندم از نظر تحمل به خشکی دارای گروه بندی های مشابه نتایج آزمایشات مزرعه ای و نتایج قابلیت جوانه زنی تحت تنش 16 اتمسفری پلی اتیلن گلیکول بودند . میزان کلروفیل برگ با عملکرد دا نه همبستگی مثبت (r=**0.36 ) و با شاخص سطح برگ همبستگی مثبت ولی غیرمعنی دار (r=0.15ns) داشت. خشکی واریانس ژنتیکی و وراثت پذیری را در اکثر صفات مورد بررسی کاهش داد . ولی وراثت پذیری عملکرد دانه و شاخص سطح برگ به ترتیب به اندازه 7/7 و 4% افزایش یافتند . بطور کلی با توجه به گروه بندی های حاصله در این بررسی می توان گفت که ژنوتی پ های شماره 6، 30، 37، 42، 43 و 44 به عنوان ژنوتیپ های متحمل به خشکی از نظر شاخص های فیزیولوژیکی و صفات زراعی شناسایی می شوند.

کلیدواژه ها:

فتوسنتز ، کلروفیل ، واکنش زراعی ، فیزیولوژیکی ، ژنوتیپ های گندم و تنش خشکی