مطالعه ژنتیکی خصوصیات ریشه گندم (Triticum aestivum L. ) در ارتباط با تحمل به خشکی

برای مطالعه اثر تر کیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) و نحوه عمل ژنها در شرایط تنش خشکی در ٦ لاین و دو رقم گندم نان از لحاظ صفات وزن خشک ریشه و نسبت ریشه به ساقه یک طرح دیآلل کراس 8×8 یکطرفه در گلخانه طرح غلات گروه زراعت و اصلاح نباتات دانش کده کشاورزی کرج انجام گرفت . در این آزمایش مواد گیاهی (والدین و هیبریدهای F1) به صورت طرح تلاقی دی الل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار ارزیابی شدند . نتا یج تجزیه واریانس ساده و دی آلل نش ان داد که در هر دو صفت وزن خشک ریشه و نسبت ریشه به ساقه در هر دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی دار آماری وجود دارد و با توجه به نسبت واریانس GCA/SCA نقش بیشتر اثر افزایشی ژنی در کنترل صفت وزن خشک ریشه دیده شد. برای صفت وزن خشک ریشه در دو شرایط نرمال و تنش رطوبتی دو والد 2-7007 و شاه پسند دارای بالاترین مقدار gi بوده و به عنوان بهترین تر کیب شونده های عمومی برای وزن خشک ریشه شناسائی شد ند. از نظر صفت نسبت وزن خشک ریشه به قسمت هوایی (R/S) در هر دو شرایط والد 5806/6 دارای بالاترین مقدار gi بوده و به عنوان بهترین ترکیب شونده عمومی از نظر این صفت شناسایی شد. اثر ژنی فوق غ البیت در شرایط نرمالرطوبتی و محدوده غالبیت نسبی تا غالبیت کامل در شرایط تنش برای کنترل هر دو صفت ملاحظه شد . همچنین در شرایط تنش خشکی برای دو صفت وزن خشک ریشه و نسبت ریشه به ساقه لاین 5593/2 دارای حداکثر تعداد ژنهای غالب و لاین 4-524 دارای حد اکثر ژنهای مغلوب در کنترل ژنتیکی این صفت نتیجه گیری شد.

کلیدواژه ها:

ریشه گندم ، ترکیب پذیری ، عمل ژن ، تحمل ، تنش خشکی