معرفی رقم جدیدگندم نان متحمل به زنگ زرد و فوزاریوم سنبله جهت کشت در مناطق جلگه ای ساحل خزر

لاین گندم Luan/3/ V763. 23/ V879. c8 //Pvn/4 /5 /opata Picus با کد (N-80-6) دورگ گیری آن در سال ١٣٧٢ توسط مجری طرح در مر کز بین المللی اصلاح ذرت و گندم (CIMMYT) درطی دوره اصلاح گندم (Wheat Improvement Course 1992-93) تحت یک برنامه به نژادی گندم برای ایران ( ٧٤ برنامه کراس با والدین (Seri 82,Opata, Attila s BOW, s و Kauz S ) دورگ گیری شد . بذور F1 آن ها در الباتان (CIMMYT) کشت بذور F2 حاصل تلاقی ها به ایران منتقل و در سال زراعی 74-1373 در مزرعه تحقیقاتی مر کز تحقیقات کشاورزی مغان کشت شدند . گزینش در نسل های در حال تفکیک به روش بالک تغییر شکل یافته تا نسل F6 در ایستگاه تحقیقاتی مغان ادامه یافت . در سال زراعی 79-1378 عنوان آزمایش مقایسه عمل کرد مقدماتی هم اقلیم (PRWYT – N) با شر کت 193 لاین دیگر در سه مکان تحقیقاتی اقلیم شمال (گرگان ،، ساری ومغان) کشور مورد بررسی قرار گرفتند . پس از ارزیابی ٦٤ لاین برتر آزمایشات مزبور برگزیده ودرسال زراعی 80-1379 وارد ازمایش مقایسه عملکردلاین های پیشرفته (ARWYT – N) گردید که لاین فوق جزءآن ها بود . نتایج این آزمایش نشان داد که لاین (N-80-6) با میانگین عملکرد 6/641 تن درهکتار ومیانگین رتبه (Rank) برابر 2/67 و انحراف معیار رتبه (SDR) 2/89 و با درصد نسبت شاخص عملکرد YIR ا 119% نسبت به گندم شاهد (تجن) با میانگین عمل کرد 5/451 تن در هکتار و میانگین رتبه 11/333 برتری دارد. در سال زراعی 81-1380 این ژنوتیپ در گروه لاین های امیدبخش ( ١٧ لاین ) تحت آزمایشهای نهایی لاین های امیدبخش گندم اقلیم شمال کشور (ERWYT-N) به مدت دو سال زراعی در اقلیم شمال (گرگان . گنبد، کلاردشت، ساری ومغان) مورد بررسی های سازگاری و پایداریعملکرد قرارگرفت . مقایسه میانگین عمل کرد دانه ژنوتیپ ها طی سال ها و مکان های مختلف (چهارمکان با حذف ایستگاه کلاردشت) نشان داد که لاین N-80-6 بالاترین میانگین (با 6/183 تن در هکتار ) را بخود اختصاص داده ونسبت به شاهد آزمایش تجن (با عمل کرد 5/474 تن در هکتار) برتری داشت . ارزیابی ها برای بیماریها (در شرایط گلخانه و مزرعه تحت شرایط مه پاش و آلودگی مصنوعی به اسپور بیماریها ) نشان داد که این لاین نسبت به بیماری زنگ زرد ، زنگ قهوه ای ، سفیدک پودری و سپتوریا تحمل و مقاومت کافی دارد. از حیث مقاومتاین لاین به بیماری بلایت فو زاریومی سنبله گزارش می شود که این لاین با اختصاص شاخص بیماری پایین (% 30) تحمل قابل قبول به این بیماری در مقایسه با ارقام شاهد (تجن ٣٠ %، شیرودی ٦٥ %، اترک ٤٥%،فلات ٨٥ % وفرونتانا ٥ %) نشان داده است . کیفیت نانوایی این لاین مطلوب و از جنبه تر کیب آللی زیر واحده ای گلوتنین با وزن مو لکولی بالا (HMW) این ژنوتیپ واجد آلل های نول، 9+7 و 10+5 می باشد . مطالعات((تحقیقی ‐ تطبیقی )) و ((تحقیقی – ترویجی )) این لاین سال زراعی 83-82 در استان گلستان و دشت مغان انجام شد که نتایج این طرحها نشاندهنده برتری آن نسبت به شاهد و سازگاری مطلوب آن در این مناطق می باشد مقاومت بالا و پایدار این لاین در طول چندین سال به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله ، زنگ زرد وسفید ک پودری پتانسیلعملکرد بالا و پایدار به همراه کیفیت نانوایی خوب موجب شده است تا درشرایطی که واریته تجن (رقم غالب منطقه ) مقاومت و تحمل خود را در مقابل زنگ زرد در منطقه به تدریج از دست بدهد ، لاین مذ کور مناسب برای کشت در مناطق جلگه ای ساحل خزر ، دشت مغان واستان های گلستان ومازندران شناخته شود.

کلیدواژه ها:

گندم نان ، زنگ زرد ، فوزاریوم