بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین عملکرد، کیفیت و صفات مورفولوژیکی در ٨١ جمعیت یونجه زراعی (Medicago sativa L.)

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی عمل کرد و کیفیت علوفه در یونجه زراعی (Medicago sativa) ، تعداد ۸۱ رقم وجمعیت داخلی و خارجی، در قالب طرح لاتیس (9*9) چهارگانه در شرایط کشت فاصله دار، در مر کز تحقیقات البرز کرج مورد ارزیابی قرار گرفتند . صفات وضعیت رشد ، تاریخ گلدهی ، ارتفاع بوته ، تعداد ساقه ، محیط طوقه ،مقاومت به سرخرطومی ، سرعت رشد ، نسبت برگ به ساقه ، عملکرد علوفه، درصد قابل یت هضم ، قندهای محلول در آب ، پروتئین خام ، فیبرخام NDF ،ADF و خا کستر کل به مدت ۳ سال مورد مطالعه قرار گرفتند. بمنظور پی بردن به روابط بین صفات از تجزیه علیت و برای تعیین فاصله ژنتیکی و گروه بندی ژنوتیپ ها از تجزیه مولفه های اصلی و تجزیه کلاستر استفاده شد . نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ * سال برای کلیه صفات معنی دار بود . از لحاظ عملکرد علوفه، جمعیت های کرج ۷۴ ، کردستان ۱۹۰ ، قزاقستان ۲۱۹۸ ، اهر ۲۰۲۵۳ و فرانسه ۱۰۰۸ نسبت به شاهد (یونجه همدانی) برتری داشتند . ژنوتیپ های کرج ۱۰۰۳ ، فرانسه ۱۰۰۸ ، تبریز ۲۴۸ و ایتالیا ۳۲۰ علاوه بر تولید علوفه بالا ، از کیفیت خوبی نیز برخوردار بودند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که ارتفاع بوته و تعداد ساقه بصورت مستقیم تاثیر مثبت و تاریخ گلدهی بصورت غیرمستقیم تاثیر منفی بر روی عملکرد علوفه داشتند . صفات ADF بصورت منفی و پروتئین خام به صورت مثبت بر روی قابلیت هضم علوفه موثر بودند . با استفاده از تجزیه به مولفه های اصلی ، متغیر های موثر در عملکرد و کیفیت علوفه شناسایی شدند ، ۴ مؤلفه اول ، ۶۸ درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. صفات درصد پروتئین خام ، قابلیت هضم ، فیبرخام، ADF و NDF مهم ترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند . در حالیکه، در مؤلفه دوم شادابی ، محیط طوقه ، عملکرد علوفه ، تعداد ساقه و ارتفاع بوته از صفات مهم بودند. در مولفه سوم مقاومت به سرخرطومی و قندهای محلول در آب و در مولفه چهارم تاریخ گلدهی و نسبت برگ به ساقه از صفات مهم بودند. در تجزیه کلاستر، ژنوتیپ ها در ۷ گروه متفاوت قرار گرفتند . ژنوتیپ ها ی موجود در کلاستر ۱ پرمحصول و زو د رس و دارای کیفیت پایین بودند. ژنوتیپ های کلاستر ۲ از نظر کیفیت ضعیف ولی شاداب و مقاوم به آفت سرخرطومی یونجه بودند . ژنوتیپ های کلاستر ۳ دارای کیفیت متوسط و پرمحصول، کلاستر ۴ دارای کیفیت بالا و محصول متوسط ، کلاستر ۵ دارای کیفیت بالا ، دیر رس و ک م محصول ، کلاستر ۶ زودرس و دارایکیفیت و محصول متوسط و کلاستر ۷ حساس به سرخرطومی و کم محصول بودند.

کلیدواژه ها:

یونجه ، عملکرد علوفه ، کیفیت علوفه ، تجزیه علیت