حوزه های ساختمانی، عمل و مهندسی ژنهای مقاومت به بیماری ها در گیاهان

در گونه های گیاهی هزاران ژن مقاومت (R) در برابر عوامل بیماری و یروسی، باکتریایی، قارچی و نماتدی وجود دارد . ظهور مقاومت دربرهم کنش م یزبان و عامل بیماری مستلزم بیان ژن مقاومت در میزبان و ژن غیر بیماریزا در عامل بیماری می باشد. باور بر اینست که ژنهای مقاومت گیاه را قادر می سازند که ژنها ی غ یربیماریزا را شناسا یی کرده، فر آیند انتقال پیام را آغاز نموده و واکنش دفاعی را فعال سازند . رویدادهای انتقال پیام که منجر به ظهور مقاومت می شوند عبارتند از جریانهای یونی در عرض غشاء سلولی، تولید گونه های اکسیژن واکنشی، تغییر حالت فسفوریلاسیون، فعالیت رونویسی از سیستم های دفاعی گیاه و مرگ سریع سلولی در موضع آلودگی (واکنش فوق حساسیت). هرچند که پاسخ های دفاعی از سوی گیاه در تقابل با عوامل بیماری، متفاوت می باشند، اما خصوصیات مشترکی نیز بین آنها وجود دارد . مهمترین ویژگی ژنهای اینست که این ژنها در گون ههای مختلف گیاهی که سبب مقاومت اختصاص ی در برابر طیف وسیعی از عوامل بیماری می شوند، اغلب پروتئین هایی با ساختمان مشابه را رمز می نمایند. ژنهای همسانه شده به چهار گروه اصلی تقسیم می شوند . یکی از آسانترین، به صرفه ترین و از لحاظ ز یست مح یطی ایمن ترین راهها ی کنترل بیماریهای گیاهی استفاده از ارقام مقاوم است و به نژادگران بطور گسترده ای بطریقه کلاس یک از ژنهای مقاومت در این زمینه استفاده نموده اند. اکنون با دسترسی به ژنهای R همسانه شده، فرصتی بر ای انتقال ژنها ی R جدید به گیاهان از طریق تراریختی ژنتیکی فرآهم آمده است. تا زمانیکه این روش ها از لحاظ قابلیت اعتماد، انعطاف پذیری و هزینه با روشهای اصلاح نباتات کلاس یک قابل مقایسه نباشند و یا برتری نداشته باشند، نمی توان انتظارداشت که بطور گسترده مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به ظرفیت قوی این روشها در عبور از موانعی همچون تفاوت گونه ای و صف آرایی ژنهای R به فرم دلخواه، بنظر می رسد که تراریختی در آینده ای نزدیک در برنامه های اصلاحی وارد شود.