از روستاهای پلکانی آذربایجان شرقی تا ماسوله

معماری روستایی شمال و شمال غرب کشور در سایه معطوف کردن توجه و مطالعات به معماری مرکزی ایران از ذهن ها به دور مانده و فقط در مورد کلان بررسی شده است. متن پیش رو با روش توصیفی و بر مبنای تحقیقات میدانی و پژوهش های دانشگاهی با هدف شناسایی معماری پله ای در این مناطق می پردازد و سپس بصورت نمونه موردی، تحلیل و بررسی در خصوص مبانی نظری و عناصر تشکیل دهنده مسکن روستاهای پلکانی آذربایجان شرقی و وجه تشابه آنها با نمونه موردی در مقیاس کلان (شهرک ماسوله) انجام می دهد. شایان ذکر است علاوه بر روستاهای زنوزق و اشتبین آذربایجان شرقی، روستای کهبنان میانه را نیز می توان بعنوان یکی دیگر از نقاط تجلی این معماری منحصر به فرد مناطق کوهستانی شناسایی کرد با بررسی ویژگی های این معماری نتایجی این چنین حاصل می شود که عواملی چون فرم و شکل زمین، اقلیم، امنیت، ویژگی دفاعی و وضعیت اقتصادی و اجتماعی گواهی بر تکثیر این معماری در مناطق دیگر کوهستانی در مقیاس کوچک می باشد که حاکی از توان و استعداد معماران بومی دارد که بی ادعا هنر و دانش خود را در جای جای گستره پهناور کشورمان در کالبدهای گوناگون به منصه ظهور رسانده اند و گویی در جدال واقعه ای با طبیعت به پیروزی و غلبه بر آن رسیده اند و توانسته اند با ذکاوت خود منطقه آسایشی را فراهم آورند که هم جوابگوی نیاز زمانشان باشد و هم میراثی غنی برای آیندگان باشد. شناسایی بافت های باارزش و به موجب آن کشف پتانسیل ها و بهسازی مناسب برنامه ریزی شده و حفظ ذخایر کالبدی، افزایش صنعت توریسم و نگاهداشت جمعیت بافت ها را در پی خواهد داشت. چه بسا که هر بافت باارزشی هر اندازه هم خرد باشد سرمایه غنی محسوب می شود.