بررسی تداوم الگوی معماری تکیه دولت تهران در تکایای دولتی دوره قاجار

قدمت ابنیه آیینی به ویژه تکایا به ایران باستان باز می گردد. در دوران اسلامی احداث این بناها از دوره صفویه به طور رسمی آغاز و در دوره قاجار به اوج شکوفایی خود رسید. عهد ناصری را می توان شکوفایی بناهای آیینی ورونق تعزیه و از طرفی دیگر، سرآغازی در تحول و گرایش از معماری سنتی ایرانی به سمت معماری غربی دانست.تکیه دولت تهران اولین و بزرگترین نمایش خانه ی تاریخ ایران به سبک تلفیقی ایرانی و اروپایی در دورهناصری ساخته شده و اولین بنای منحصر به فرد و ویژه اجرای مراسم و نمایش در ایران بوده است. هدف مقاله حاضر، بررسی تداوم الگوی معماری تکیه دولت تهران در تکیه های دولتی شهرهای مهم و تاریخی ایران دوره قاجارو همچنین شناسایی عناصر کالبدی و فضایی متاثر از آن است. عکس ها و نقشه های تاریخی مرتبط با تکیه های دولتی شهرهای تبریز و بسطام حایز اهمیت بوده و به عنوان مبنای تحقیق مورد استفاده قرار گرفته است. پرسش اصلی در این تحقیق آن است که الگوی معماری تکیه دولت به چه صورت در سایرتکایای دولتی مورد استفاده قرارگرفته است و دیگراینکه چرا الگوی معماری تکیه دولت در سایرابنیه آیینی به طور کامل اجرا نشد؟ روش تحقیق در این بررسی، کیفی بر اساس مطالعات تاریخی، تفسیری است. بر اساس یافته های این مقاله، عناصر معماری تکیهدولت به سبک ایرانی و غربی به عنوان الگوی اصلی و ارزشمند در سایرتکیه های دولتی شهرهای مهم دیده می شود. با این وجود الگوی و پلان معماری مدور و طاق نماهای سه طبقه در سایر تکایا ادامه نیافت و فقط درفرایند الگو پذیری از برخی عناصر معماری همانند عناصر نشیمن (گرادیان) و پلکان دسترسی،تفکیک فضای جلوس به چشم می خورد

کلیدواژه ها:

آئین ، الگوی معماری ، تکیه دولت تهران ، دوره قاجار وتکایای دولتی