ارزیابی رابطه ی فراوانی آلودگی به ویروس شته زاد PVY با جمعیت شته ها در مزارع سیب زمینی بذری استان همدان

در این تحقیق تغییرات فصلی، تنوع و تراکم جمعیت شته های بالدار ناقل در دو منطقه عمده تولید سیب زمینی بذری استان همدان (کبودرآهنگ و رزن) با استفاده از تله های زرد رنگ محتوی آب به مدت یک سال مطالعه شد. سپس رابطه ی خطی بین جمعیت شته های بالدار ناقل به ویژه شته ی سبز هلو Myzus persicae با میزان آلودگی بوته ها به ویروس PVY بررسی وتعیین گردید. برای این منظور تله ها از اردیبهشت ماه در مزارع انتخابی نصب و هر هفته دو بار شته های شکار شده جمع آوری گردید. نمونه برداری ها تا اوایل آبان ماه انجام شد. نتایج نشان داد گونه Therioaphis trifolii به ترتیب با 71 و 66 درصد تراکم جمعیت به عنوان گونه ی غالب در هر دو منطقه تعیین گردید. گونه های M. persicae, Macrosiphum euphorbiae, Acyrthosiphon pisum, Aphis, gosypii در منطقه کبودرآهنگ به ترتیب برابر 22.2 و 3.9 و 2.7 و 1.2 درصد و در منطقه رزن به ترتیب برابر 14و 4و 5و 6 درصد تراکم جمعیت گونه های ناقل را تشکیل می دادند. مقایسه ی جمعیت شته سبز هلو به عنوان مهم ترین ناقل PVY نشان داد که جمعیت این شته در شهرستان رزن 6 درصد و در شهرستان کبودرآهنگ 1.2 درصد جمعیت کل شته های ناقل را تشکیل می دهد. این موضوع در انتخاب مناطق تولید بذر حائز اهمیت است. برای تعیین ارتباط بین فعالیت ناقلین و میزان آلودگی بوته ها به ویروس وای، مزارع دو بار به روش استاندارد مزارع تولید بذر مورد بازرسی قرار گرفتند. بازرسی مزرعه ای اول بلافاصله پس از سبز شدن بوته و به منظور برآورد آلودگی های اولیه ناشی از غده های بذری صورت گرفت. با توجه به اینکه مزارع تحت بررسی در هر دو منطقه با استفاده از بذر کلاس SE کشت شده بودند، آلودگی های ویروسی اولیه برابر صفر تعیین گردید. بازرسی دوم به منظور تعیین آلودگی های ناشی از فعالیت ناقلین در طول فصل رشد، زمانی که ارتفاع بوته ها حدود 30 تا 40 سانتی متر و قبل از ایجاد پوشش کامل در مزرعه انجام شد. با توجه به نتایج ردیابی ناقلین و دومین بازرسی در منطقه رزن شته ی هلو 6 درصد جمعیت شته های ناقل را تشکیل می داد و میزان آلودگی بوته ها به ویروس وای 0.95 درصد، و در منطقه کبودرآهنگ شته سبز هلو 1.2 درصد جمعیت شته های ناقل و میزان آلودگی بوته ها به ویروس وای 0.25 درصد برآورد گردید. علاوه بر این به منظور ارزیابی نتایج بازرسی ها، به ازای هر هکتار تعداد 100 غده به صورت تصادفی با استفاده از آزمون الیزا مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج حاصل از بازرسی های مزرعه ای را تایید نمود. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد بین تغییرات فراوانی شته ها در مزرعه با فراوانی بوته های آلوده و انتشار ویروس PVY در طول فصل رشد در مناطق مورد بررسی همبستگی وجود دارد. ضریب تبیین(R2) برای منطقه کبودرآهنگ و رزن به ترتیب برابر 90 و 93 درصد بود که نشان دهنده وجود همبستگی بالا بین فراوانی جمعیت ناقل و انتشار PVY در مزرعه است.

کلیدواژه ها:

جمعیت شته ها ، ویروسPVY ، سیب زمینی بذری ، رابطه ی خطی ، استان همدان