بررسی وضعیت زیستی دو گونه لاک پشت در خطر انقراض ایران،لاک پشت فراتی(Refetus euphraticus) و لاک پشت منقار عقابی (Eretmochelys imbricata)

بطور کلی 10 گونه لاک پشت در ایران وجود دارند که پنج گونه ار آن ها خشکی زی (غیر دریایی)و پنج گونه ازآن ها دریایی محسوب می شوند.لاک پشت لاک نرم فراتی با نام علمی Refetus euphraticus تنها لاک پشت لاک نرم ایران است.لاک پشتی این لاک پشت ها پوشیده از پوستی ضخیم،نرم و بیضی شکل است. درای گردن درازوانعطاف پذیری بوده و سر تقریبا پهنی دارد.این جانوردردجله وفرات(جنوب ترکیه)،شمال شرقی سوریه و عراق پراکنده است. این لاک پشت درایران فقط دراستان خوزستان درحوضه ی رود کارون و جراحی دیده می شود.باتوجه به پراکنش این گونه در ناحیه گرم و مرطوب از ایران ،که دمای هوای در زمستان با کاهش شدیدی همراه نیست، و بالطبع لاک پشت این استان نیز رفتار زمستان خوابی از خود نشان نمی دهد.این جانور نوعی جانور همه چیز خوار است. متاسفانه امروزه لاک پشت فراتی در معرض خطر و انقراض قرار دارد.درمجموع ،تخریب زیستگاه ،رهاسازی آلاینده های مختلف به زیستگاه و صید، همه دست به دست هم داده و این گونه را تا امروز سراشیبی انقراض پیش برده اند. گونه ی دیگر مورد مطالعه در این مقاله ،لاک پشت منقار عقابی با نام عملی Eretmochelys imbricaraو جزو لاک پشت های دریایی می باشد.این جانور در سال های اول زندگی همه چیز خوار است ولی پس از این دوره فقط از اسفنج ها (تنها گونه های معدودی از آن ها)تغذیه می نمایند.این جانور عادت به مهاجرت دارد و در برخی موارد فاصله بین مناطق تغذیه ای و لانه سازی آن به صد ها و گاه هزاران کلیومتر می رسد.زیست گاه های لانه گزینی لاک پشت های منقار عقابی در ایران،سواحل استان های جنوبی بوشهر،هرمزگان و سیستان و بلوچستان است. در یک مطالعه تنوع ژنتیکی این جانور در جزایر خلیج فارس با استفاده از ژنوم میتوکندریایی (ناحیه IOOPD میتوکندریایی )مورد بررسی قرار گرفته و نتایج نشان داد که تنوع لاک پشت های منقار عقابی در جزیره قشم نسبت به جزیره کیش بیش تر برآورد گردید.درمجموع تنوع ها پلوتیپی حدود 69/. محاسب گردید که نمایش دهنده تنوع ژنتیکی اندک در این ناحیه است و بنابراین عوامل تهدیدکننده ی زندگی این جانور توسط دخالت های انسانی از عوامل اصلی این کاهش تنوع ژنیتیکی بشمار می رود.هم چنین نتایج نشان داد که لاک پشت های خلیج فارس از اقیانوس آرام و دریای عمان به این ناحیه مهاجرت نموده اند و دارای قرابت ژنتیکی زیادی با یک دیگر می باشند.هم چنین لاک پشت های منقار عقابی که در خلیج فارس تخم گذاری می نمایند از وزن متوسط و طول کم تری نسبت به متوسط جهانی برخوردارند و هم چنین تعداد تخم کم تری نیز می گذارند.این گونه نه تنها در ایران بلکه در کل جهان در معرض نابودی بوده و به همین جهت در لیست قرمز سازمان جهانی حفاظت از طبیعت و منابع طبیعی (IUCN) قرار گرفته است.بنابر این حفاظت از این دو گونه ازمسایل اساسی در کشورمی باشد که بایستی از انقراض آن ها جلو گیری شود.

کلیدواژه ها:

لاک پشت فراتی (Refetus euphraticus) ، لاک پشت منقار عقابی (Eretmochelys imbricata) ، انقراض ، IUCN ، وضعیت زیستی