اثرات اقتصادی اجتماعی مدیریت بیماری های گیاهی بر افزایش کیفیت زندگی در کشاورزی پایدار در منطق خشک و نیمه خشک

بیماری شناسی دانشی است که هدف کاربردی آن ،محافظت از غذای انسان ها و حیوانات می باشد. گیاه پزشکان می کوشند هرگاه گیاهان در برابر شرایط نامساعد محیط و یا ارگانیزم های پارازیت قرار گیرند ،شانس بقای آنها راافزایش دهند. بیماری های گیاهی به تنهایی موجب نابودی 14/1 درصد از تولیدات گیاهی در سراسر دنیا است.این مقدار در کشور های توسعه نیافته بیشتر است. سوء تغذیه ،گرسنگی،قطع درآمد ها ،از دست رفتن شغل ها ، مهاجرت گسترده و گروهی در اثر همه گیری بیماری ها اتفاق افتاده است . عواملی که در گیاهان تولید بیماری می کنند، متعلق به قارچ ها ، باکتری ها ، ویروس ها ، جانوران تک یاخته ای یا پروتوزوئرها، ویروئید ها، نماتود هاو مولیکوت ها یا فیتو پلاسما ها می باشند .تعدادی از بیماری در اثر عوامال غیر بیولوژیک مثل سرما و کمی یا زیادی مواد غذایی ایجاد می شوند . دها هزار بیماری تاکنون شناخته شده اند که به گیاهان زراعی و غیر زراعی حمله می کنند . گاهی یک ارگانیزم چندین گیاه را مورد حمله قرار داد و دارای دامنه میزبانی وسیع می باشد ولی گاهی به شدت اختصاصی شد و فقط گیاه خاصی را آلوده می کند.در شرایطی نیز یک گیاه مورد حمله چندین ارگانیزم بیماری زا قرار می گیرد. در حالت طبیعی همه گیری های وسیع اتفاق نمی افتد مگر اینکه توسط انسان یا موجودات دیگری تغییری در طبیعت ایجاد یا حمایت شد باشند. گرسنگی مردم در 750 سال پیش از میلاد (در اثر اپیدمی سفیدک ها و بلاست) در کتاب عهد عتیق گزارش شد است.در قرن چهارم پیش از میلاد رومیان به قدری از گرسنگی ناشی از نابودی غلات توسط بیماری ها در رنج بودند که خدای جداگانه ای به نام روبیگوس آفریدند و حتی یک روز عید به نام روبگالیا برای این خدا تعیین کرده و برای خشنودی آن و جلوگیری از خشم او سگ ها ،روباه ها و گاو های قرمز رنگ را قربانی می کردند. طغیان ارگوتیسم ناشی از آلودگی غلات به قارچ Claviceps purpurea قحطی ، گرسنگی و فاجعه انسانی در اروپا موجب شد که حتی آن را ناشی از تقدیر الهای و آتش مقدس نام نهادند.شیوع بیماری سفیدک داخلی سیب زمینی در ایرلند شمالی در سال 1984 موجب ازبین رفتن 1/5 میلیون نفر و مهاجرت همین مقدار انسان به آمریکا شد.. این نمونه ای بارز از استفاده از غذا در جنگ های سیاسی می باشد که یک عامل بیماری زا یعنی قارچ Phytophtora infestans عامل اصلی فاجعه بود. رویک رد نوین جهانی به حفاظت گیاهان با توجه به تجارت بین الملل و مسئولیت در تامین امنیت غذایی و سلامتی منابع غذایی دام و انسان و افزایش توان مقاومت کشورها در مخاطرات ناشی از تقابل های سیاسی به یک رویکرد کاملا امنیتی تبدیل شده و نهاد مسئول حراست و مراقبت از سلامتی منابع گیاهی به یک نهاد حاکمیتی امنیتی تغییر یافته است.کشاورزی پایدارسه هدف عمده سلامت محیط زیست ،سودآوری اقتصادی و برابری اجتماعی را باهم تلفیق می کند.با این دیدگاه کشاورزی پایدار تامین منابع کافی از غذا و سایر محصولات با کیفیت خوب و به روشی موثر،به حداقل رساندن مصرف منابع غیر قابل تجدید شوند ،محافظت از کیفیات خاک،آب و هوا،حفظ و در صورت امکان بهبود تنوع زیستی و افزایش کیفیت زنگی بشر تاکید دارد.داین مقاله به نقش خسارت ناشی از بیماری ها در جوامع و اثر مدیریت بیماری ها در افزایش کیفیت زندگی به خصوص در مناطق خشک و نیمه خشک پرداخته شده است. به طور کلی پتانسیل عوامل بیماری زای گیاهی را می توان به موارد زیر تقسیم بندی نمود.1-کاهش کمی و کیفی محصولات و کاهش غذا و پوشاک در جامعه و در نتیجه گرسنگی و سوء تغذیه و ایجاد بحران های اجتماعی ملی و منطقه ای .مانند پوسیدگی و لکه دار شدن بسیاری از میو ها ، سبزیجات ، دانه ها و الیاف 2-تاثیر بر گیاهان و صنایع وابسته و در نتیجه کاهش رقابت پذیری و ایجاد اشتغال .مانند پیرس انگور، هلندی نارون،پژمردگی ناگهانی بلوط،زردی کشنده نارگیل ،شانکر گردو وسرو ، جاروی جادوگر لیمو ترش ،3-زهر آلود نمودن گیاهان برای انسان ودام(با تولید و گستر توکسین ها)مانند ارگوت و آلودگی دانه های پسته و غلات به مایکو توکسین ها.4-ایجاد خسارت مالی و کاهش توان اقتصادی . مانند زنگهای غلات ، لکه سیاه سیب 5-افزایش هزینه های تولید و ایجاد هزینه برای کنترل عوامل بیماری زا و پخش میلیون ها تن سموم در مزارع و محیط زیست ، ایجاد بیماری در انسان و دام ، آلودگی محیط زیست(آب و خاک و رودخانه ها...)و افزایش هزینه های اجتماعی.6-کاهش توانایی مذاکره و نقش آفرینی در مجامع ملی و بین المللی به دلیل نیاز به مواد غذایی در صورت بروز اثرات موارد ذکر شده

کلیدواژه ها:

بیماری های گیاهی ، مدیریت ، قحطی