پدیدارشناسی حاکمیت هوش مصنوعی در آموزش و پرورش

گسترش شتابان فناوری های هوش مصنوعی در دهه های اخیر، نظام های آموزشی را با تحولات بنیادینی مواجه ساخته است که صرفا محدود به ابزارهای آموزشی نبوده، بلکه ابعاد عمیق تری از حکمرانی، تصمیم گیری و قدرت در آموزش و پرورش را نیز تحت تاثیر قرار داده است. مفهوم «حاکمیت هوش مصنوعی» در آموزش و پرورش، به چگونگی طراحی، هدایت، کنترل و نظارت بر به کارگیری الگوریتم ها، داده ها و سامانه های هوشمند در فرآیندهای آموزشی و تربیتی اشاره دارد. پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی، به واکاوی تجربه های زیسته معلمان، مدیران آموزشی و متخصصان حوزه تعلیم و تربیت از حضور و گسترش هوش مصنوعی در نظام آموزشی می پردازد. نتایج نشان می دهد که حاکمیت هوش مصنوعی در آموزش، پدیده ای چندبعدی است که هم زمان فرصت هایی چون بهبود تصمیم گیری آموزشی، شخصی سازی یادگیری و افزایش عدالت آموزشی را فراهم می آورد و در عین حال، چالش هایی نظیر تضعیف نقش انسانی معلم، نگرانی های اخلاقی، کاهش استقلال حرفه ای و ابهام در مسئولیت پذیری نهادی را به همراه دارد. یافته ها بیانگر آن است که بدون تدوین چارچوب های اخلاقی، حقوقی و تربیتی روشن، حاکمیت هوش مصنوعی می تواند به شکاف های جدید آموزشی و تمرکز قدرت فناورانه در نظام تعلیم و تربیت منجر شود. این پژوهش بر ضرورت بازتعریف نقش انسان، اخلاق و سیاست گذاری آگاهانه در مواجهه با هوش مصنوعی آموزشی تاکید می کند.

کلیدواژه ها:

پدیدارشناسی ، حاکمیت هوش مصنوعی ، آموزش و پرورش ، حکمرانی آموزشی ، اخلاق فناوری ، تجربه زیسته.