بررسی جنبه های زیست- محیطی پدیده خشکسالی و گرد و غبار با نگرشی بر استان آذربایجان غربی

در دنیای امروز انسان با تمام پیشرفتهای علمی و فنی هنوز نتوانسته زمان و محل وقوع خشکسالی های شدید را پیش بینی و رفتار آن را به نظم بکشاند. اثر تراکم عوامل و عوارض طبیعی همسو و ناهمسو نیز این مشکلا را پیچیده تر می کند. به دلیل موقعیت جغرافیایی و شرایط اقلیمی در بسیاری از نقاط ایران خشکسالی و اثرات آن یک تهدید حتمی و اجتناب ناپذیر می باشد. کشورهای جهان به ویژه کشورهایی که با محیط حساس و ناپایدار و امکانات اقتصادی تکنولوژی ضعیف درصدد دستیابی به توسعه پایدار و حتی حفظ وضعیت موجود می باشند بدون تردید باید در مدیریت و برنامه ریز منابع آب موجود، به خسکسالی به عنوان یک عارضه و خطر چندبعدی توجه خاصی م عطوف و م بذول داشته باشند. خشکسالی آب و هوایی زمانی که در یک ناحیه لنگر اندازد، با تغییر رژیم رطوبتی و حرارتی خاک و الگوی گردش هوا و وزش باد، پایدار شده و گسترش می یابد. خشکسالی بیدرنگ عنصر آب را کمیاب و چرخه آبی را شدیداً م ختل می نماید، ابتدا خشکسالی آبی و سپس با تشدید نیاز آبی و استرس فزاینده گیاهی، خشکسالی زراعی را به دنبال دار. عوارض اکولوژیکی، اقتصادی- اجتماعی و سیاسی ناشی از خشکسالی تابعی از وسعت محدوده گرفتار، دوام، شدت، زمان وقوع و توالی خشکسالی ها و درجه آسیب پذیری انسان و محیط ا ست. پس از وقوع خشکسالی در یک منطقه و از بین رفتن پوشش گیاهی شرایط برای ایجاد پدیده گردو غبار فراهم می گردد. از مهمترین شرایط ایجاد گردو غبار در کنار هوای ناپایدار، وجود یا عدم وجود رطوبت است. امروزه گردو غبار که یکی از محصولات اصلی خشکسالی در یک منطقه محسوب می شود، یکی از مشکلات اصلی برای بشر و محیط زیست می باشد. در این مطالعه سعی شده است به دلایل، منابع و فراوانی وقوع و اثرات زیانبار و راهکارهای مبارزه با پدیده خشکسالی و پدیده گردو غبار با رویکرد زیست- محیطی در مقیاس جهانی و منطقه ای (به ویژه در آذربایجان غربی) پرداخته و نتایج آن را مورد تحلیل قرار دهیم.

کلیدواژه ها:

زیست محیطی ، خشکسالی ، گردو غبار (طوفان گردو خاک) ، آذربایجان غربی