شناسایی و اولویت بندی عوامل سیاسی- اقتصادی موثر بر چالش های قومیتی بلوچ در درون جغرافیای سیاسی ایران

ایران کشوری با فرهنگ های متنوع از جمله بلوچ، کرد، آذری، فارس و عرب است که بسیاری از این قومیت ها در مناطق مرزی واقع شده و ارتباط فضایی با جمعیت های هم مرز دارند. این شرایط باعث ایجاد زمینه های مضاعف بحران زایی شده است. قوم بلوچ، یکی از اقوام ایرانی، در طول یک قرن گذشته چالش های گسترده ای با حکومت مرکزی داشته که باعث رشد اندیشه های واگرایانه در این گروه شده است. این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی و نمونه گیری هدفمند از جامعه آماری متخصصان دانشگاهی آشنا به مسائل سیاسی و اقتصادی بلوچ، با هدف کاربردی، به بررسی عوامل موثر اقتصادی و سیاسی در واگرایی قوم بلوچ پرداخته است. نتایج نشان داد که در عوامل سیاسی، پنج مولفه شامل: نگرش حکومت نسبت به قوم بلوچ، موقعیت جغرافیایی مرزی آنان، شیوه سازمان دهی سیاسی کشور (حکومت یکپارچه و متمرکز)، تفاوت ایدئولوژی سیاسی و مذهبی حاکم با قوم بلوچ، و نوع نظام سیاسی حاکم بیشترین تاثیر را بر واگرایی این قوم دارند. همچنین در بعد اقتصادی، پنج عامل شامل: میزان درآمد قوم بلوچ در مقایسه با سایر شهروندان، کم توجهی به منطقه موردمطالعه در اقتصاد کلان، میزان دسترسی به امکانات و خدمات، گسترش فقر در میان قوم بلوچ نسبت به جمعیت های فرامرزی، و شاخص های توسعه و فقر انسانی تاثیرگذارترین عوامل بر واگرایی شناخته شدند. این یافته ها اهمیت بررسی عمیق شرایط سیاسی و اقتصادی اقوام مرزی ایران را تاکید می کند.

کلیدواژه ها:

قومیت بلوچ ، چالش قومی ، عوامل اقتصادی ، عوامل سیاسی ، ایران