بررسی صحت ترجمه چت جی پی تی در انتقال سطح مشترک معنا-نحو: مورد فراکارکردهای اندیشگانی در ترجمه انگلیسی قرآن

مدل های تحلیل داده­های زبانی مبتنی بر هوش مصنوعی، به دلیل بسط نظری و عملی، در سال­های اخیر، توجه محققان را به خود جلب کرده است. در این میان، ترجمه ماشینی و ترجمه مبتنی بر هوش مصنوعی، نقطه محوری این پیشرفت ها بوده است و درعین حال سوالات زیادی در زمینه کارایی و صحت عملکرد آن ها مطرح شده است. تحقیق حاضر تلاشی است تا با کاربست یک قالب ارزیاب ترجمه از زبانشناسی نقش­گرای نظام­مند، صحت انتقال فراکارکردهای اندیشگانی متون قرآن از عربی به انگلیسی را در چت جی پی تی (نسخه ۴) مورد بررسی قرار دهد. بدین منظور صحت انتقال شش دسته فراکارکرد اندیشگانی رفتاری، ذهنی، کلامی، مادی، رابطه­ای و وجودی در ۲۰۰ آیه منتخب از سوره­های قرآن بر اساس گروه فعلی مرتبط، مشارکان فرایند و شرایط تحقق هر فرایند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که چت­ جی­پی­تی در بیشتر موارد بررسی شده قادر به انتقال فرایندهای مادی، رفتاری و وجودی بوده است درحالی که در انتقال فرایندهای ذهنی و رابطه­ای موفق نبوده است. به نظر می­رسد که موفقیت در بخش ابتدایی به دلیل توانایی هوش مصنوعی در تشخیص تمایزات و مشخصات فرایندها نیست بلکه به دلیل تحدید گروه فعلی­ و عینی­تر بودن واحدهای معنایی، مشارکان و شرایط تحقق فرایندهای مادی، رفتاری و وجودی است. ازآنجایی که مشخصات ادات کلام در زبانشناسی نقش­گرای برای هر فرایند تبیین و تعریف شده است، می توان این مشخصات را در قالب افزونه­های نحوی-معنوی در الگوهای ترجمه ماشینی و هوش مصنوعی به واحدهای لغوی-دستوری الصاق کرد و خطای ماشین در عدم شناخت و انتقال این فراکارکردهای اندیشگانی را کاهش داد.

کلیدواژه ها:

ترجمه ماشینی ، زبان قرآن ، زبانشناسی نقش-گرا ، فراکارکرد ، هوش مصنوعی