حق قانونگذاری و قلمرو آن در حکومت دینی

در منطق قرآن حاکمیت تشریعی از آن خدای متعال است. این که پیامبر هم حق تشریع دارد یا نه؟ برخی از آیات و روایات نشانگر آن است که پیامبران، به ویژه رسول خدا (ص) در قلمروی محدود حق تشریع داشته اند. این که آنان به عنوان رهبر جامعه در عرصه عمومی جامعه، و در امور متغیر، بر اساس مصالح عمومی حق قانون گذاری دارند، مورد اختلاف نیست. بحث و اختلاف در این است که بعد از پیامبر، حکومت های دینی در امور ثابت و متغیر زندگی حق قانون گذاری دارند یا نه؟ پاسخ به این پرسش منوط به روشن شدن مسئله ای بنیادین است و آن این که آیا پس از خاتمیت پیامبر و ابلاغ شریعت اسلامی، موضوعات فاقد حکم شرعی وجود دارد یا نه؟ بسیاری از دانشمندان اسلامی به اصل «ما من واقعه الا و لله فیه حکم» معتقدند، به این معنا که رویدادی که فاقد حکم الهی باشد، وجود ندارد؛ پس دلیلی برای حق قانون گذاری بعد از پیامبر وجود ندارد، چون حکم هر رویدادی را می توان با مراجعه به قرآن و سنت نبوی به دست آورد. آنچه که امام معصوم یا جانشینان ایشان به عنوان حکم حکومتی صادر می کنند، در حقیقت قانون گذاری نیست، بلکه مقرراتی در راستای اجرای احکام ثابت شرعی است. در مقابل، دیدگاه دیگری که اصل فوق را فاقد دلیل معتبر می داند، و باور دارد که رویدادهای فاقد حکم شرعی وجود دارد، برای حکومت دینی حق قانون گذاری قائل است. این مقاله عهده دار تبیین این دیدگاه و اثبات حق قانون گذاری در امور عمومی جامعه برای حکومت دینی است.

کلیدواژه ها:

حکومت دینی ، قانون گذاری ، رسول خدا(ص) ، امام معصوم ، حکم حکومتی