بررسی تاثیر مراحل فنولوژیک بر روی درصد و ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه مرتعی Satureja hortensis L.

مقدمه: Satureja hortensis L گیاهی است علفی ، یک ساله دارای ساقه ای منشعب به طول ۱۰ تا ۳۰ سانتیمتر که به دلیل دارا بودن ظاهری به رنگ سبز متمایل به خاکستری ، ازگونه های مشابه قابل تشخیص می باشدو برگ های آن باریک و بلند است. در سال های اخیر خواص ضد ویروسی، ضد التهاب، ضد باکتری، ضد قارچی، ضد اسپاسم، تقویت کننده معده و تسهیل کننده هضم این گونه به اثبات رسیده است. مواد و روش ها: این تحقیق با هدف بررسی نوع و مقدار ترکیبات اسانس گیاه مرزه تابستانه در دو مرحله فنولوژیک رویشی و زایشی انجام گرفت. جهت شناسایی میزان درصد ترکیبات اسانس گیاه تعداد ۳۰ نمونه به طور تصادفی از ارتفاعات شاطر آباد در دو مرحله فنولوژیک رویشی و زایشی گیاه برداشت شد و اسانس آن توسط دستگاه کلونجر تهیه شد. جهت شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس از دستگاه GC/MSاستفاده شد در تمامی طیف های داده شده GC/MS از روی الگوی خروج آلکانهای نرمال و شاخص بازداری طیف ها ، اندیس کوواتس برای تک تک پیک ها محاسبه گردید. بحث و نتیجه گیری: نتایج نشان می دهد که از نظر نوع ترکیبات اصلی اسانس گیاه مرزه تابستانه در دو مرحله رویشی و زایشی تفاوت قابل توجهی ندارد، اگرچه از نظر تعداد ترکیبات شناسایی شده تغییرات نسبتا زیادی در دو مرحله فنولوژیک ذکر شده دیده می شود. همچنین نتایج بدست آمده از این تحقیق نشان داد که سه ترکیب اصلی اسانس گیاه مرزه تابستانه به ترتیب تیمول، گاما ترپینن، و کارواکرول می باشد که خواص ضد باکتریایی، ضد قارچی و آنتی اکسیدانی آنها، خاصیت دارویی و اثرهای درمانی اسانس این گیاه را بطور کامل تایید می کند. یافته ها: میزان اسانس کل گیاه در دو مرحله فنولوژیک قبل از گل دهی(مرحله رویشی) و بعد از گل دهی(مرحله زایشی) به ترتیب ۵/۰ و ۴/۰ در صد(وزنی-حجمی) بود. تعداد ترکیبات شناسایی شده در مرحله رویشی ۲۷ ترکیب و برای مرحله زایشی ۱۹ ترکیب بود که بر اساس آن نزدیک به ۹۸% اسانس گیاه شناسایی گردید.

کلیدواژه ها:

Summer savory ، Phonological stages ، Thymol ، Carvacrol ، Gamma-Terpinene ، تیمول ، کارواکرول ، گاما ترپینن ، مرحله فنولوژیک ، مرزه تابستانه ، Satureja hortensis