شناسایی مولفه های کلیدی هدایت تحصیلی هدفمند در مدارس تراز: از شناخت استعدادها تا طراحی مسیرهای شغلی

در سالهای اخیر نقش مدرسه در تربیت همه جانبه دانش آموزان از آموزش صرف فراتر رفته و به بستری برای شناسایی استعدادها و طراحی مسیرهای رشد تحصیلی و شغلی تبدیل شده است. هدف پژوهش حاضر، شناسایی مولفه های کلیدی هدایت تحصیلی هدفمند در مدارس تراز و تبیین پیوند آن با فرآیند کشف استعداد و طراحی مسیرهای یادگیری و شغلی بود. این مطالعه با روش فراتحلیل نظام مند از نوع اسنادی انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه مقالات علمی منتشر شده در حوزه هدایت تحصیلی و مدرسه تراز در بازه زمانی ۲۰۱۲ تا ۲۰۲۴ بود که از پایگاه های SID، Google Scholar، Scopus، ERIC و Magiran گردآوری شدند. از میان منابع بازیابی شده ۳۰ مطالعه با روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس معیارهایی نظیر اعتبار علمی، دقت روش شناختی و همراستایی با رویکرد تربیت تمام ساحتی انتخاب گردید. برای تحلیل داده ها، از روش تحلیل مضمون استقرایی استفاده شد و داده ها با بهره گیری از نرم افزار MAXQDA نسخه ۲۰۲۲ کدگذاری، دسته بندی و تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد که برنامه های موفق هدایت تحصیلی در مدارس تراز دارای پنج مولفه اصلی: اند ارزیابی چند بعدی استعداد و علایق، مشارکت فعال خانواده و مشاوران، ارتباط بین برنامه درسی و بازار کار، بهره گیری از فناوری های نوین مشاوره ای و انعطاف پذیری در طراحی مسیرهای تحصیلی-شغلی. همچنین مدارس دارای رویکرد رشدگرا و تصمیم سازی مشارکتی بستر موثرتری برای اجرای هدایت تحصیلی هدفمند فراهم می کنند. بر اساس یافته ها، طراحی مجدد نظام هدایت تحصیلی مدارس با رویکرد داده محور مشارکتی و آینده نگر می تواند راهکاری عملی برای تحقق مدرسه تراز و پاسخگویی به نیازهای واقعی دانش آموزان در مسیر آینده سازی باشد که تحقق هدایت تحصیلی هدفمند در مدارس تراز مستلزم رویکردی یکپارچه داده محور و مبتنی بر مشارکت همه جانبه است. برنامه هایی که بر ارزیابی دقیق استعدادها و علایق، مشارکت موثر خانواده و مشاوران، پیوند محتوای درسی با نیازهای بازار کار، و بهره گیری از فناوری های نوین استوارند تاثیر بیشتری در طراحی مسیرهای یادگیری و شغلی دارند. همچنین، مدارس با نگرش رشدگرا و ساختار تصمیم سازی مشارکتی زمینه های مناسب برای رشد تحصیلی و آینده سازی دانش آموزان فراهم می کنند. در نتیجه، بازنگری در نظام هدایت تحصیلی با تاکید بر انعطاف پذیری، عدالت آموزشی و پاسخگویی به تفاوت های فردی ضرورتی اساسی برای دستیابی به مدرسه ای تراز، کارآمد و متناسب با نیازهای قرن ۲۱ است.

کلیدواژه ها:

هدایت تحصیلی هدفمند ، مدرسه تراز ، شناسایی استعدادها ، طراحی مسیر شغلی ، فراتحلیل