بررسی مضامین مندرج بر دیوارنگاره های قاجاری در حریم سه امامزاده اصفهان شاه زید هارونیه و اسماعیل

شمایل نگاری از ائمه اطهار (ع) یکی از رایج ترین مضامین هنر دینی در ایران است که از سده هشتم هجری و در قالب کتاب آرایی آغاز شده و در دوره های زند و قاجار به تزئین دیوار اماکن متبرکه راه یافته است. هدف این پژوهش، تحلیل تصویری و زیبایی شناسانه دیوارنگاره های دوره قاجار در سه امامزاده شاخص شهر اصفهان شاه زید، هارونیه و اسماعیل است که تزئینات آنها الهام گرفته از نمایشهای تعزیه و وقایع عاشورا بوده و شامل شمایلهایی از پیامبر اسلام (ص)، حضرت علی (ع) امام حسن (ع) امام حسین (ع) حضرت عباس (ع) و دیگر معصومان میباشد. پرسش اصلی تحقیق آن است که این دیوارنگاریها از نظر مضمونی ساختاری و ارتباط با محیط معماری چه ویژگیهایی دارند و چگونه در انتقال مفاهیم مذهبی و آیینی نقش ایفا کرده اند؟ روش پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی و مبتنی بر مشاهده میدانی ثبت تصویری و تحلیل محتوای آثار صورت گرفته است دیوارنگاره ها در دو بخش بررسی شده اند: نخست از منظر ساختارهای بصری و ریشههای زیبایی شناسانه و سپس از جهت تناسب آنها با فضاهای معماری و ویژگیهای خاص یک اثر دیوارنگاری نتایج پژوهش نشان میدهد که دیوارنگاریهای قاجاری در این فضاهای،مذهبی، با بهره گیری از روایت های عاشورایی داستانهای،قرآنی و مفاهیم،اخلاقی در ترکیبی از عناصر تصویری سنتی و اقتباسهای سبک شناسانه از هنر،اروپایی تلاش داشته اند پیوندی عمیق میان ایمان و زیبایی شناسی ایجاد کنند. رنگهای اشباع چهره پردازی نمایشی و تاکید بر جنبه های احساسی، از مهمترین ویژگیهای این آثار به شمار میرود. همچنین، این دیوارنگاری ها با زبانی صریح و،روایی به دور از پیچیدگیهای هنر،رسمی بازتابی از باورهای مذهبی مردمی و احساسات آیینی جامعه قاجاری اند.

کلیدواژه ها:

هنر مردمی ، قاجار ، دیوارنگاری قاجاری ، شمایل نگاری ، مذهبی ، امامزادههای اصفهان ، هنر دینی