بررسی امنیت مصرف لبنیات محلی غیر پاستوریزه و ارتباط آن با شیوع تب مالت و تب کیو در نقاط مختلف ایران

لبنیات یکی از گروههای غذایی است که مصرف روزانه آن برای کارکرد طبیعی و روزانه بدن و جلوگیری از بعضی اختلالات مانند پوکی استخوان ضروری است. رواج پیدا کردن عمل پاستوریزاسیون تا حد بسیار زیادی امنیت مصرف این محصولات را بالا برده است اما بعضی از افراد از روی عدم آگاهی با عقیده مصرف مواد ارگانیک و خالص از لبنیات غیر پاستوریزه استفاده می کنند. به فرآیند از بین بردن میکروبها و افزایش ماندگاری مواد غذایی با استفاده از حرارت پاستوریزاسیون می گویند. هنوز هم فروش لبنیات محلی غیر پاستوریزه در ایران رایج است که باعث شیوع باکتریهایی از جمله بروسلا (عامل تب مالت) و کوکسیلا بورنتی عامل تب (کیو) می شوند. مصرف شیر و لبنیات غیر پاستوریزه اصلی ترین منبع انتقال تب مالت است. پژوهشی در شهر شیراز نشان داد این باکتری در دوغ، پنیر و ماست وجود ندارد اما تحقیقاتی که در سال ۲۰۲۴ در گرمسار انجام شد، ثابت کرد بیشترین آلودگی مربوط به پنیر است. این بیماری همچنین در بقیه نقاط کشور مانند قم و شمال ایران نیز گزارش شده. طبق تحقیقات تب مالت آمار ابتلای بالاتری در تابستان دارد. همچنین علاوه بر اینکه میزان آن در سنین خاص متفاوت است، در مردان نیز بیشتر یافت می شود. تب کیو نیز یک بیماری زئونوز با گسترش جهانی است. گاو، گوسفند و بز مهمترین منابع کوکسیلا بورنتی هستند. هر چند اکثرا به عنوان یک بیماری شغلی شناخته می شود و افرادی که در تماس مستقیم با دامها هستند را مبتلا می سازد ولی شیوع آن از طریق لبنیات محلی غیر پاستوریزه ثابت شده است. به طوری که از ۱۲۰ نمونه تانکهای ذخیره شیر در استان لرستان ۷۵ درصد از آنها آلوده بودند پژوهشی روی دامهای مختلف در استان آذربایجان غربی نشان دهنده افزایش ابتلای حیوانات با بالا رفتن سن آنها بود. همچنین علاوه بر تفاوت شیوع در فصلهای مختلف در مناطق مختلف نیز متفاوت است. کنترل و نظارت بر تولید و فروش لبنیات محلی امری اساسی است و اعمالی چون واکسیناسیون، آموزش و مخصوصا پاستوریزه کردن لبنیات می توانند بسیار تاثیرگذار و باشند.

کلیدواژه ها:

لبنیات محلی ، پاستوریزاسیون ، تب مالت ، تب کیو