ساختار عاملی مقیاس تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی

چکیده گسترده مقدمه و اهداف: کودکی و نوجوانی از مهم ترین و حساس ترین مراحل رشد روانی انسان به شمار می آیند. تجربه های عاطفی در این دوره ها نقش بنیادینی در شکل گیری شخصیت، عزت نفس، و سلامت روانی فرد دارند. در سال های اخیر، توجه به کیفیت روابط والدین با فرزندان و تاثیر آن بر تجربه های عاطفی، به ویژه در زمینه پیشگیری از اختلالات روانی، افزایش یافته است. با این حال، کمبود ابزارهای معتبر و بومی برای سنجش این تجربه ها، پژوهشگران را با چالش هایی جدی مواجه کرده است. در ادبیات روان شناسی رشد، ابزارهایی که بتوانند به صورت کوتاه، دقیق و قابل اعتماد تجربه های عاطفی دوران کودکی و نوجوانی را ارزیابی کنند، بسیار محدودند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ساختار عاملی و ویژگی های روان سنجی «مقیاس تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی» (CAEE) انجام شد تا ابزاری معتبر برای سنجش ادراک افراد از تجربه های عاطفی شان در این دوره ها فراهم گردد. این مطالعه در پاسخ به نیاز روزافزون به سنجش حمایت والدینی و تجربه های عاطفی طراحی شده و می تواند در مطالعات روان شناسی رشد، خانواده، آموزش و سلامت روان کاربرد گسترده ای داشته باشد. روش: مطالعه حاضر از نوع توصیفی همبستگی و با رویکرد کاربردی انجام شد. جامعه آماری شامل بزرگسالان بالای ۲۵ سال بود که از طریق نمونه گیری در دسترس از شبکه های اجتماعی انتخاب شدند. تعداد شرکت کنندگان ۲۰۱ نفر بود. ابزارهای پژوهش شامل مقیاس تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی (CAEE) با چهار گویه و زیرمقیاس حمایت اجتماعی خانواده بودند. پاسخ ها در مقیاس عددی صفر تا ده ثبت شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه ۲۴ تحلیل شدند. برای بررسی اعتبار درونی، ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. تحلیل عاملی اکتشافی با روش مولفه های اصلی و چرخش واریماکس به منظور شناسایی ساختار عاملی مقیاس انجام گرفت. همچنین آزمون های کفایت نمونه برداری KMO و آزمون کرویت بارتلت برای بررسی قابلیت اجرای تحلیل عاملی به کار رفتند. برای ارزیابی روایی سازه، از آزمون دونیمه سازی و همبستگی گویه ها با نمره کل استفاده شد. علاوه بر این، تحلیل رگرسیون چندگانه برای بررسی قدرت پیش بینی مقیاس در ارتباط با حمایت اجتماعی خانواده به کار گرفته شد. تمامی مراحل تحلیل با رعایت اصول اخلاق پژوهش و حفظ محرمانگی داده ها انجام شد. یافتهها: تحلیل داده ها نشان داد که مقیاس CAEE دارای دو عامل اصلی است: «تجربه عاطفی کودکی و نوجوانی» و «حمایت و مراقبت والدینی». ضریب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس ۰.۷۶ و برای عوامل اول و دوم به ترتیب ۰.۷۷ و ۰.۸۸ بود که نشان دهنده اعتبار درونی مطلوب ابزار است. بارهای عاملی گویه ها بین ۰.۸۸ تا ۰.۹۴ متغیر بودند و دو عامل در مجموع ۸۵.۵۳ درصد از واریانس کل را تبیین کردند. آزمون دونیمه سازی نیز ثبات مقیاس را تایید کرد. همبستگی مثبت و معنادار بین نمره کل تجربه عاطفی و حمایت اجتماعی خانواده، روایی همزمان مقیاس را نشان داد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مقیاس CAEE توان پیش بینی ۵۲ درصد از تغییرات نمرات حمایت اجتماعی خانواده را دارد. این یافته ها نشان می دهند که مقیاس طراحی شده نه تنها از نظر آماری قابل اتکاست، بلکه از نظر مفهومی نیز با نظریه های روان شناسی رشد و خانواده هم راستا است. بحث و نتیجه گیری: یافته های این پژوهش، اعتبار ساختار دو عاملی مقیاس CAEE را تایید می کنند و نقش حمایت والدینی در شکل گیری تجربه های عاطفی مثبت و سلامت روانی افراد را برجسته می سازند. این ابزار با فرم کوتاه و قابلیت سنجش سریع، می تواند در مطالعات بالینی، پژوهشی و مداخلات خانواده محور مورد استفاده قرار گیرد. تعامل مثبت والدین با فرزندان، به ویژه حمایت عاطفی مستمر، منبعی مهم برای افزایش احساس امنیت روانی و عزت نفس است. همچنین تفاوت برداشت های والدین و فرزندان در میزان حمایت دریافتی، نشان دهنده پیچیدگی روابط خانوادگی و ضرورت توجه به دیدگاه فرزندان در طراحی مداخلات روان شناختی است. استفاده از این مقیاس می تواند در ارتقای برنامه های پیشگیری و درمان اختلالات روانی نقش موثری ایفا کند و به درک بهتر ساختارهای عاطفی دوران رشد یاری رساند. از آنجا که تجربه های عاطفی اولیه می توانند بر سبک دلبستگی، تنظیم هیجانی و روابط اجتماعی در بزرگسالی تاثیرگذار باشند، بهره گیری از ابزارهایی مانند CAEE در ارزیابی این تجربه ها، گامی موثر در جهت ارتقای سلامت روان جامعه خواهد بود.

کلیدواژه ها:

تجربه عاطفی کودکی ، نوجوانی ، حمایت والدینی ، روان سنجی ، تحلیل عاملی ، سلامت روان