کاربرد روش شناسی جای پای آب برای تبیین مسائل و امکانات مصارف آب در ایران

کمبود آب در مناطق مختلف جهان مسائل عمده­ای را برای تأمین نیازهای اساسی جوامع از جمله آب شرب سالم و بهداشتی، تولید محصولات کشاورزی و به طور کلی رفاه عمومی زندگی بشر به وجود آورده است. بر اساس بسیاری از پیش بینی­ها تا سال ۲۰۲۵ میلادی حدود ۶۰-50 درصد مردم کره خاکی با مسائل عمده ناشی از کم آبی مواجه خواهند شد و ایران هم از این روند مستثنی نیست. شناسایی و تبیین میزان مصارف آب و مقایسه آن با میزان منابع تأمین آب از مهم‌ترین گام‌ها برای پیشگیری از بروز بحران‌های ناشی از کم آبی خواهد بود. در این زمینه استفاده از مفهوم ردپای آب به عنوان شاخصی جامع برای تخصیص منابع آب در کنار اندازه گیری­های محدود و سنتی برداشت آب مد نظر مورد توجه قرار گرفته است. این شاخص نه تنها مصارف مستقیم آب مصرف کننده و تولید کننده را در نظر گرفته بلکه مصارف آب به طور غیر مستقیم را نیز مد نظر قرار می­دهد. با استفاده از پایگاه داده­های مصارف آب در سه گروه عمده مصرفی خانگی، کشاورزی و صنعتی ردپای آب می‌تواند اهداف هر گروه را تجزیه و تحلیل کرده و هنگام ساخت و ارائه فرضیه­ها امکان انتخاب گزینه­های مختلف برای مصرف بهینه را فراهم آورد. در این مقاله ابتدا مفاهیم، مؤلفه‌ها و چارچوب روش شناختی برآورد ردپای آب به صورت اجمالی ارائه می‌شود. در ادامه میزان ردپای آبی کشور ایران بر اساس مصرف آب در بخش‌های مختلف محاسبه و با سایر کشورها مقایسه می‌شود. با توجه به آمار و ارقام و محاسبات مربوطه دیده می‌شود که قسمت زیادی از ردپای آب ایران مربوط به تولید محصولات کشاورزی می­باشد. با مقایسه ردپای آبی هر فرد ایرانی با مقادیر این پارامتر و با کشورهای همسایه و برخی کشورهای جهان دیده می­شد که اندازه آن در ایران از متوسط جهانی و از اغلب کشورهای همسایه بیشتر است

کلیدواژه ها:

مدیریت آب ، ردپای آب ، آب مجازی ، شاخص پایداری