ربای هوشمند: تحلیل الگوریتمی مکانیزم های ناسازگار با شریعت در بانکداری الکترونیک

این تحقیق و پژوهش به تحلیل الگوریتم های مورد استفاده در بانکداری الکترونیک از منظر تطابق با احکام مربوط به ربای ممنوع در شرع می پردازد.هدف اصلی این پژوهش، شناسایی چالش های شرعی ناشی از فناوری های نوین مالی در بانکداری اسلامی و ارائه راهکارهای پیشگیرانه فقهی-فنی است. با گسترش روزافزون بانکداری الکترونیک و به کارگیری الگوریتم های هوشمند در پردازش های مالی، نگرانی های جدی در خصوص ظهور صور نوین و پنهان ربای هوشمند در قالب سازوکارهای خودکار افزایش یافته است.یافته های این تحقیق که با روش کتابخانه ای و مطالعه منابع معتبر فقهی و فنی صورت پذیرفته، نشان می دهد که برخی از مکانیسم های متداول، از جمله الگوریتم های محاسبه سود، اعتبارسنجی خودکار و قیمت گذاری پویا، به رغم کارایی فنی، ممکن است به شکل ناخواسته منجر به وقوع ربای قرضی یا معاملی گردند.در پاسخ به چالش های موصوف ، پژوهش حاضر ضمن شناسائی آنها ، راهکارهایی را در جهت کاهش شبهات وارده در ارتباط با ربای هوشمند ارائه و پیشنهاد می دهد که اهم آن عبارت اند از: طراحی سامانه های الگوریتمی بر مبانی و اصول شریعت، نظارت مستمر شرعی بر عملکرد این سامانه ها، و به کارگیری فناوری های شفاف ساز همچون هوش مصنوعی تفسیرپذیر و بلاک چین. همچنین،لزوم آموزش کارمندان بانک و مشتریان ، همکاری نهادهای نظارتی فقهی با توسعه دهندگان فناوری برای تدوین استانداردهای بین المللی امری ضروری تشخیص داده شده است. این پژوهش بر اهمیت تطابق عملیات بانکداری الکترونیک با موازین اسلامی تاکید دارد تا ضمن حفظ کارائی و بهره برداری از مزایای فناوری نوین، اعتماد عمومی به سلامت شرعی نظام مالی اسلامی استوار و محکم گردد.

کلیدواژه ها:

ربای هوشمند ، بانکداری الکترونیک اسلامی ، الگوریتم های مالی ، هوش مصنوعی ، نظارت شرعی