بررسی رابطه بین چابکی سازمانی با ساختار سازمان

در محیط امروزی، هر سازمانی باید توان حرکت سریع و همزمان فعالیت های متفاوت کارآمد را داشته باشد تا با نام “سازمان چابک، خوانده شود. چابکی نتیجه هشیار بودن نسبت به تغییرات به صورتی همه جانبه تشخیص فرصت ها و چالشها) هم در محیط داخلی و هم در محیط خارجی است. به عقیده گلدمن و همکاران (۱۹۹۵) چابکی سازمانی عبارت است از دادن ارزش به مشتری، آمادگی برای مواجهه با تغییرات، توجه به مهارتها و ایجاد مشارکت در کارکنان. (ایتکن و همکاران ۲۰۰۲)، نیز توانایی تشخیص نیازها پاسخگویی سریع، انعطاف پذیری و فعالیت همزمان را از ویژگیهای چابکی سازمانی نام برده اند. چابکی سازمانی با انگیزه توفیق طلبی شغلی رابطه دارد انگیزه توفیق طلبی یا انگیزه کسب موفقیت اشتیاق یا نیاز شدید برای موفقیت است که برجسته ترین نیاز از نظر رفتار سازمانی بوده است چابکی نتیجه هشیار بودن نسبت به تغییرات، به صورتی همه جانبه (تشخیص فرصت ها و چالشها هم در محیط داخلی و هم در محیط خارجی است علوی و اعتصامی، ۱۳۸۸). بدون تردید هدف از ایجاد هر سازمان موسسه و شرکت انجام سلسله فعالیتهایی برای دستیابی به اهدافی از پیش تعیین شده می باشد. اما بعضی از این موسسات شرکتها و سازمانها آنچنان در گیر بروکراسی و پیچیدگی روال اداری سازمانی سنگین میشود که تفاوت بین کار مفید و غیر مفید را تشخیص نمیدهند اما در سازمانها و موسسات و شرکتهای موفق هیچ چیز مهمتر از کار نیست، هرگز مقررات اداری تشکیلات و تشریفات مانع انجام کار نمیشود. بنابراین سازمانها و موسسات موفق روی کار متمرکز هستند وفرق بین کار مفید و اشتغال بیهوده را درک میکنند. روح سالم کار که تمرکز بر روی کار، عشق به کار، اصالت دادن به کار و اولویت دادن به کار هدف دار و این که کار فقط به خاطر بهتر و درست انجام دادن آن است که شروع و پایان مییابد نه دست یافتن به هزینه و پول به صورت موقت. یکی از راههای پاسخگویی به عوامل تغییر و تحول سازمانی، چابکی است. چابکی عبارت از توانایی فائق آمدن بر چالش های غیر منتظره برای مقابله با تهدیدات بی سابقه محیط کاری و کسب مزیت و سود از تغییرات به عنوان فرصت ها می باشد. چابکی به معنای تغییرات پویا موقعیت گرا و جسورانه تلقی میشود که متضمن موفقیت در سهم بازار و دستیابی به مشتریان انبوه است. چابکی شامل شیوه جدید انجام کارهاست و روند جدیدی برای ساخت، خرید و فروش، ارتباطات متنوع و متعدد و معیارهای جدید ارزشیابی عملکرد افراد و شرکت ها (۱۹۹۹Dove (۱۸) قلمداد میشود. چابکی را میتوان به صورت همسویی نزدیک سازمان با نیازهای متغیر کاری در جهت کسب مزیت رقابتی تعریف کرد. در چنین سازمانی، اهداف کارکنان با اهداف سازمان در یک راستا قرار داشته و این دو توام با یکدیگر درصدد هستند تا به نیازهای متغیر مشتریان پاسخ مناسبی دهند. (, ernada ۱۹۹۹ (۳۷). بطور کلی چابکی سازمانی عامل مهمی است که مدیر را قادر می سازد برخورد صحیح سریع و موثرتری با تغییرات داشته باشد از فرصتهای بالقوه پدید آمده بر اثر تغییر به بهترین نحو استفاده نماید، در جهت بهبود و پیشرفت سازمان و تامین اهداف و نیازهای آینده سازمان حرکت کند؛ همچنین محصولات و خدمات با کیفیت بالا و در مدت زمان نسبتا کوتاه ارائه نماید. ملاحسینی و مصطفوی، ۱۳۸۶). به زعم دولت مدلی، واژه چابک بیانگر سرعت و قدرت پاسخگویی هنگام مواجهه با رویدادهای داخلی و خارجی سازمان است. سازمان چابک برای درک و پیش بینی تغییرات محیط کسب و کار طراحی شده به ساختار بندی خود می پردازد. از عوامل اساسی که باعث ایجاد و ارتقای چابکی سازمان است می توان آگاهی انعطاف پذیری و بهره وری را نام برد دولت مدلی، ۱:۱۳۸۷). همچنین در این پژوهش باید به دهی ها ساختار سازمانی اشاره نمود که بر چابکی سازمان اثر گذار است. ساختار سازمانی چارچوب روابط حاکم بر مشاغل، سیستم ه و فرایندهای عملیاتی و افراد و گروههایی است که برای نیل به هدف تلاش میکنند بارنی) و گریفین، ۱۹۹۲). ساختار سازمانی آن مجموعه راه هایی است که کار را به وظایف مشخص تقسیم می کند و هماهنگی میان آنها را فراهم می کند. ساختار سازمانی، راه یا شیوه ای است که به وسیله آن فعالیت های سازمانی تقسیم سازماندهی و هماهنگ میشوند. (اعرابی، ۱۳۷۹). ساختار، توزیع قدرت در سازمان را نشان می دهد و صرفا یک ساز و کار و هماهنگی نیست بلکه فرایندهای سازمانی را تحت تاثیر قرار میدهد. ساختار سازمانی به الگوهای روابط درونی سازمان اختیار و ارتباطات دلالت دارد. روابط گزارش کانال های ارتباط رسمی تعیین مسئولیت و تفویض اختیار تصمیم گیری را روشن میسازد آرنولد و فلدمن، ۱۹۸۶). ساختار سازمانی تصریح میکند که وظایف چگونه تخصیص داده میشوند، چه شخصی به چه کسی گزارش دهد و ساز و کارهای هماهنگی رسمی و هم چنین الگوهای تعاملی سازمانی که باید رعایت شوند کدامند. رابینز، ۱۳۷۹). ساختار سازمانی تحت تاثیر اهداف و استراتژی، محیط تکنولوژی و اندازه سازمان قرار میگیرد این متغیرها کلیدی و محتوایی بوده و هدف کل سازمان و جایگاه آنها هستند که بین سازمان و محیط قرار گرفته و مشتق میشوند (اعرابی (۱۳۷۹). سنگ زیرین ساختار، نقش های افراد در سازمان و الگوی میان نقشها ساختار سازمانی را شکل میدهد بنابراین ساختار را می توان انتظارات موجود از هر نقش و ارتباط میان آن ها دانست (رابی، ۱۹۸۶) ساختار سازمانی اصطلاح رایجی است که برای نشان دادن چگونگی ارتباطات سازمانی و خطوط عمودی یا افقی فرماندهی یا ارتباط سازمانی مورد استفاده قرار میگیرد. هر ساختار سازمانی دو هدف عمده را تعقیب می کند: الف) نشان می دهد که چه کسانی برای اجرای اثر بخش یک کار، گرد هم جمع آوری می شوند.ب) نشان دهد که می سلسله مراتب سازمانی چه کسی به کدام سطح بالاتر گزارش می دهد. (رحمان زاده، ۱۳۸۲) در این بین عوامل زیادی میتواند بر چابکی سازمان تاثیر گذار باشد که یکی از مهمترین این عوامل ساختار سازمانی است. همواره عقیده بر این است که دنیا ساکن نیست و دائما در حال تغییر و دگرگونی است این تغییرات از یک سو پیشرفت است و از سوی دیگر رکن اساسی جهان بر اساس تغییرات قرار دارد اگر تغییر نکند انسان به کمال نمیرسد. محیط بیرونی سازمان نیز همیشه در حال تغییر و دگرگونی است. اگر سازمان بخواهد پیشرفت کند باید خود را با نیازهای جدید و تغییرات محیطی هماهنگ کند. سازمان باید همگام با تغییرات محیط ساختار خود را تغییر دهد تا بتواند نیازهای جدید را برآورده سازد. ساختار سازمانی، وسیله ای است که مدیریت میتواند با استفاده از آن به هدفهای خود دست یابد از آن جا که استراتژی کلی کننده هدفها ست، بنابراین باید بین استراتژی و ساختار رابطه ای نزدیک وجود داشته باشد.

کلیدواژه ها:

چابکی سازمان ، ساختار سازمان ، انعطاف پذیری