شاخصه های معماری پایدار اجتماعی از منظر وقف

وقف یکی از امور خیریه ای است، که در ایران دارای پیشینه قوی و محکمی از قبل ورود اسلام می باشد.با ظهور اسلام وگرایش مردم ایران به این وادی جدید، وقف جلوه نو بر خود گرفت که اوج آن را میتوان در دوره صفوییه و در اصفهان دید. البته امر وقف از نظر حکمت در قرآن نیزنشانه هایی دارد. در قرآن نه به صورت مستقیم، بلکه با کلماتی همچون انفاق، احسان، عمل صالح، ایثار، کنزمال، تکاثر، تفاخر، حب مال راندنو... اشاره شده است. وقف بخشی از تاریخ و زبان گویایی از فرهنگ غنی ایران است. همچنین نقش مهمی که وقف در آبادانی و رونق اقتصادی، فرهنگی و بهداشتیجامعه بر عهده داشته، بر اهمیت آن می افزاید. با توجه به انکه جایگاه وقف را بغیر از عوامل خیر خواهی و احسان، میتوان آن را از جنبه معماری و پایداری اجتماعی نیز مورد متالعه قرارداد.به گونه ای کهامر وقف یکی از عوامل اصلی و تاثیر گزار بر روند پایداری اجتمائی در شهرو بناهای ایران بوده است. با توجه به اسناد باقیمانده، عاملان اصلی وقف، افرادی مختلفی اعم از پادشاهان، حکمرانان، کارگزاران دولتی، بازرگانان و افراد خیری از طبقات مختلف بوده اندکهبخشی از ثروت خود را صرف ساخت یک بنا کرده و بخش دیگری را وقف اداره و تعمیر و نگهداری آن نموده است. وقف مال و درآمد حاصله آن در روند پایداری و بازسازی یک بنا تاثیر بسزایی داشته است. بناهای وقفی در ایران، با کارکردهای متنوع و گوناگونی، به صورتهای مختلف مثل مسجد، حسینیه، آب انبار، بازار، حمام و... در خدمت مردمبوده اند. اما در اینجا یک سوال پیش می آید، چگونه یک امر خیر مثل وقف میتواند باعث به وجود آمدن معماری پایدار شود؟ با برسی مراحل پیش برد در وقف، معنی لغوی آن، مختصری از تاریخچه وقف قبل و بعد از اسلام و نمود معماری پایدار و آثار آن بر پایداری اجتماعی میتوان به تاثیرات آن بر شهر و بنا دست یافت. این مقاله با کمک گرفتن از مطالعات میدانی و کتابخانه ای و نشریات رایج و سایتهای اداره کل وقف به احتمام رسیده است

کلیدواژه ها:

معماری ، پایداری اجتماعی ، وقف