تحلیل ذهنیت تاریخی و ایدئولوژیک صفویان نسبت به دولت عثمانی

روابط میان صفویان و عثمانیان از آغاز شکل گیری دولت صفوی تا پایان آن، یکی از پرچالش ترین و پیچیده ترین مناسبات سیاسی، مذهبی و فرهنگی جهان اسلام به شمار می آید. این مناسبات همواره با فرازو فرودهایی همراه بوده است. ذهنیت صفویان نسبت به عثمانیان، متاثر از عوامل متعددی چون اختلافات مذهبی (شیعه گری صفویان در برابر سنی گری عثمانیان)، رقابت های سیاسی بر سر مناطق مرزی، و تلاش برای مشروعیت بخشی به حکومت خود در برابر رقیب قدرتمند غربی بود. این مقاله با بهره گیری از منابع تاریخی، مکاتبات دیپلماتیک، آثار مورخان درباری، می کوشد تا بازنمایی تصویر عثمانیان در گفتمان رسمی و غیررسمی صفویان را بررسی کند. یافته ها نشان می دهد که ذهنیت صفوی نسبت به عثمانیان ترکیبی از خصومت ایدئولوژیک، نگاه تحقیرآمیز فرهنگی و مذهبی، و در عین حال نوعی واقع گرایی سیاسی در دوره های مختلف بوده است. این ذهنیت در اوایل حکومت دوره صفوی همراه با مسالمت آمیز بود که بعدا تبدیل به رویکردی خصمانه شده است. تحلیل این ذهنیت نه تنها در فهم سیاست خارجی صفویان، بلکه در درک شکل گیری هویت مذهبی و سیاسی ایران دوران جدید نیز نقشی اساسی دارد. با توجه به ماهیت موضوع، روش تحقیق در این مقاله تحلیلی-تبیینی است. روش گردآوری مطالب عمدتا کتابخانه ای و اسنادی است که شامل بررسی دقیق منابع دست اول و دوم تاریخی، مکاتبات رسمی می شود. این رویکرد امکان دسترسی به اطلاعات گسترده و متنوع را فراهم می آورد تا تصویری جامع و دقیق از ذهنیت صفویان نسبت به عثمانیان ارائه شود.

کلیدواژه ها:

صفویان ، عثمانیان ، ذهنیت ، روابط ، خصومت