پویایی مواد فتوسنتزی در میانگره های ساقه ارقام جو دیم در مناطق با آب وهوای متفاوت

هدف: این پژوهش با هدف مطالعه توان ذخیره­سازی و انتقال مجدد در میانگره های ساقه ارقام مختلف جو دیم رشد یافته در مناطق با آب وهوای متفاوت اجرا شد. روش پژوهش: تعداد هشت رقم جو (چهار رقم جو دوردیفه شامل خرم، فردان، آرتان، قافلان و چهار رقم جو شش ردیفه شامل برزین، اکسین، جلگه، مهتاب) به صورت دیم در شهرستان مشگین شهر (منطقه مدیترانه ای با زمستان سرد) و جعفرآباد مغان (منطقه نیمه حاره­ای با زمستان نیمه­سرد) در سال زراعی ۱۴۰۳-۱۴۰۲ کاشته شدند. تجمع و انتقال مجدد مواد فتوسنتزی در سطح میانگره های ساقه (پدانکل، پنالتی­میت و میانگره های زیرین) به صورت وزنی اندازه­گیری شد. یافته ­ها: مناطق موردآزمایش از نظر آب وهوا متفاوت بودند. در شرایط مشگین شهر، بالابودن مقدار بارش و پایین بودن میانگین دما باعث طولانی­ترشدن فصل رشد در قیاس با شرایط مغان شد. طول میانگره های بالایی (پدانکل و پنالتی­میت) در شرایط مشگین شهر بیش تر از مغان بود. در مقابل، میانگره های زیرین در شرایط مغان نسبت بیش تری از طول ساقه را تشکیل دادند. حداکثر وزن پدانکل، پنالتی­میت و میانگره های زیرین در شرایط مشگین شهر به ترتیب در ۱۸، ۱۸ و ۱۵ روز بعد از گرده افشانی و در شرایط مغان به ترتیب در چهار، چهار و چهار روز بعد از گرده افشانی به دست آمد. حداکثر وزن میانگره ها (تجمع مواد فتوسنتزی)، مقدار انتقال مجدد ذخایر و مقدار عملکرد دانه در ساقه در شرایط مشگین شهر بیش تر از مغان بود. اثر متقابل رقم در مکان عموما برای حداکثر وزن و حداکثر وزن مخصوص میانگره ها و ساقه معنی­دار نبود. باوجود این که مقدار این صفات با تغییر مکان تغییر کرد، اما رتبه ارقام برای این متغیرها تقریبا ثابت ماند. در شرایط مشگین شهر و مغان، بیش ترین مقدار وزن و وزن مخصوص میانگره ها در ارقام برزین و جلگه مشاهده شد.  اثر متقابل رقم در مکان برای انتقال مجدد از میانگره ها و ساقه معنی­دار بود. تغییر مکان از یک طرف باعث تغییر در مقدار صفات و از طرف دیگر باعث تغییر در رتبه ارقام برای این صفات شد. ارقام جلگه و برزین در آزمایش مشگین شهر و ارقام برزین و اکسین در آزمایش مغان بالاترین مقدار انتقال مجدد تجمعی را داشتند. نتیجه ­گیری: در هر دو مکان موردآزمایش، مقدار ذخیره­سازی و انتقال مجدد در میانگره های زیرین ساقه بیش تر بود. میانگره های زیرین دارای طول، وزن و وزن مخصوص بالا می­توانند در اول فصل بهار مقادیر مناسبی از مواد فتوسنتزی را ذخیره کرده و در انتهای فصل رشد فعالانه آن را به دانه ها انتقال دهند.

کلیدواژه ها:

تجمع ، میانگره های زیرین ، پدانکل ، جو دیم ، انتقال مجدد