مدیریت استفاده از فاضلاب تصفیه شده شهری جهت مصارف کشاورزی

ایران به عنوان یکی از کشورهای خاورمیانه با کاهش منابع تجدید شونده مواجه بوده و استفاده بهینه از منبع تجدیدپذیر به ویژه بازچرخانی و استفاده مجدد آب، تغذیه آبهای زیرزمینی و استفاده مجدد از فاضلابهای انسانی و صنعتی تصفیه شده در امور کشاورزی و سایر فعالیت ها اجتناب ناپذیر است. برای کشت نباتات خاص و انتخاب روش مناسب آبیاری، منطبق با کیفیت پسابها و کنترل افراد در معرض تماس تجربیات در رابطه با طرح های استفاده مجدد از پسابها و آب های برگشتی در کشور نشان می دهد که اجرای این طرحها می تواند اثرات مثبت زیر را در پی داشته باشد: کنترل بیابانزایی با کاربرد منابع در آبیاری اراضی زراعی و فضای سبز و جنگل کاری، بهینه سازی و افزایش بهره وری مصارف آب با استفاده مجدد از پسابها، حفظ منابع آبی موجود از طریق برگشت دادن جریانهای فاضلاب به زمین، صرفه جویی در هزینه مصرف کودهای شیمیایی، توسعه سطح زیرکشت آبی، حفاظت خاک و بهبود کیفیت آن از طریق رشد گیاهان وجلوگیری از فرسایش خاک و کاهش آلودگی منابع آب سطحی و زیرزمینی . پساب ها با توجه به ویژگی های خاصی که دارند، علیرغم مزایا و فواید انکارناپذیر، دارای مشکلات و خطراتی نیز می باشند. با توجه به پیچیدگی مدیریت استفاده از این منابع توجه به اثرات سوء محیط زیستی به شرح زیر ضروری می باشد: تجمع فلزات سنگین در خاک و انتقال آن به گیاه، اثرات سمی ناشی از یونهای ویژه بر گیاهان، مسایل و مشکلات بهداشتی ناشی از عوامل بیماریزا لیکن بررسی و جمع بندی تجربیات استفاده از این منابع نشان می دهد که با توجه به کمبود آب، استفاده از این منابع به عنوان یک منبع ارزشمند آب مطرح بوده و با گذشت زمان اهمیت آن بیشتر نیز خواهد شد. جهت استفاده صحیح و پایدار از این منابع تدوین استانداردها و ضوابط مناسب و الزام در رعایت استانداردها و ضوابط مربوط ضروری بوده و توجه به این دو اصل می تواند متضمن اثرات سودمندی همچون حفاظت کمی و کیفی منابع آب و کاهش آلودگی محیط زیست گردد. از بررسی مطالب ارائه شده در ارتباط با قابلیت مصارف پسابها و آب های برگشتی نتیجه گیری می شود که مهم ترین کاربری مصارف این منابع کشاورزی و همچنین آبیاری فضای سبز و جنگل کاری اطراف شهرها می باشد که امکان استفاده از این منابع را با حداقل اثرات سوء زیست محیط مقدور می سازد. در کنار مصارف زراعی، تغذیه مصنوعی به ویژه در فصول غیرزراعی به عنوان دومین اولویت مصارف اصلی این منابع مطرح می باشد. با توجه به موقعیت مکان یابی شده برای ساخت تصفیه خانه ها، در استفاده از این منابع هزینه های مربوط به خط انتقال و پمپاژ یکی از عوامل اصلی محدودیت زای اقتصادی محسوب می شود. به طور کلی مهمترین عامل محدودیت زای کیفی پسابهای حاصل از تصفیه فاضلاب شهری در مصارف مختلف ویژگیهای بهداشتی و مواد آلی پساب خروجی بوده و مهمترین عامل محدودیت زای کیفی زه آب های کشاورزی سموم شیمیایی، شوری و عناصر مغذی و در بخش پسابهای صنعتی فلزات سنگین و ترکیبات شیمیایی سخت تجزیه پذیر و خاصیت اسیدیته و قلیاییت متفاوت پساب می باشد.

کلیدواژه ها:

مدیریت ، فاضلاب تصفیه شده ، محصولات کشاورزی