ناهمگنی گوشته زیر پوسته اقیانوسی در پهنه پیش کمانی افیولیت نایین بر پایه ترکیب پیروکسن های درون هارزبورگیت ها

افیولیت نایین یکی از افیولیت های پیش کمانی (FAB[۱]) مزوزوییک ایران مرکزی در امتداد گسل نایین-بافت و در حاشیه شمال باختری خردقاره شرق-ایران مرکزی (CEIM[۲]) در استان اصفهان است. در این پژوهش، شیمی عنصرهای اصلی اورتو- و کلینوپیروکسن ها در هارزبورگیت های شمال باختری این افیولیت (جنوب سپرآب) با بخش های میانی (نزدیک روستای سوچه) و خاوری (منطقه دره ده) آن مقایسه و بررسی شدند. با توجه به ترکیب شیمیایی متفاوت پیروکسن ها در هارزبورگیت های سپرآب (مانند: میزان Cr#>۳/۰ و Na۲O >۱/۰ درصدوزنی، AlVI/AlIV بیشتر) و تاثیر کمتر سیالات آزادشده از تخته فرورونده (و در پی آن، دمای ذوب بالاتر پیروکسن ها (۱۴۵۶ و ۱۴۸۷ درجه سانتیگراد)، فوگاسیته اکسیژن کمتر، درجه ذوب بخشی کمتر در گوشته) نسبت به دو منطقه دیگر، می توان گفت هارزبورگیت های سپرآب در یک جایگاه پیش کمانی اولیه با شباهت بیشتر به کافت میان اقیانوسی (MOR[۳]-like FAB) پدید آمده اند؛ اما پیدایش هارزبورگیت های سوچه و دره ده در مراحل پیشرفته تر فرورانش پوسته اقیانوسی و در پی تکامل و بلوغ محیط پیش کمانی روی داده است که در پی آن، سیالات رهاشده از تخته اقیانوسی فرورونده دمای ذوب گوه گوشته ای را کاسته اند و ذوب بخشی گوه گوشته ای را افزوده اند و از این رو، همانندی بیشتری به هارزبورگیت های پهنه های فرورانش (SSZ[۴]-like FAB) پیدا کرده اند. بر پایه این دسته بندی، چه بسا هارزبورگیت های جنوب سپرآب در مراحل آغازین و نخستین پیدایش این پهنه پیش کمانی پدید آمده اند و از هارزبورگیت های بخش های میانی و خاوری این افیولیت قدیمی تر هستند. این ویژگی ها تحولات و یا ناهمگنی های ترکیبی گوشته ای در زیر پوسته اقیانوسی پیش کمانی در حال بلوغ را در ارتباط با میزان پیشروی تخته فرورونده اقیانوسی در گوشته در طول زمان به خوبی نشان می دهد. [۱] Forarc Basin[۲] Central East Iranian Microcontinent[۳] Mid-Oceanic Ridge[۴] Suprasubduction Zone

کلیدواژه ها:

هارزبورگیت ، ناهمگنی گوشته ، پهنه پیش کمانی ، افیولیت نایین ، ایران مرکزی