تاثیر ساختار مورفولوژیک بر حضور میکروپلاستیک در منطقه هایپریک رودخانه زیارت

سابقه و هدف: ناحیه هایپریک یک ناحیه اشباع بینابینی زیر بستر رودخانه و جداره های آن است که شامل بخشی از جریان رودخانه می شود که به داخل بستر نفوذ کرده است و کارکرد بسیار مهمی در اکولوژی جانداران دارد. در این ناحیه، قسمتی از جریان آب سطحی اکسیژن و مواد مغذی را به جانداران می رساند و پس از طی زمان معینی دوباره به آب سطحی باز می گردد. در رودخانه ها، میکروپلاستیک های کوچک و سبک وزن به پایین دست منتقل می شوند، اما اغلب در رسوبات بستر رودخانه نیز یافت می شوند که ماندگاری طولانی مدت را نشان می دهد. این مطالعه به بررسی توزیع و خصوصیات میکروپلاستیک در رسوب منطقه هایپریک رودخانه زیارت پرداخته است.مواد و روش ها: این مطالعه به بررسی حضور میکروپلاستیک در رسوب منطقه هایپریک رودخانه زیارت پرداخته است. برای این منظور، نمونه برداری از منطقه هایپریک در سه ساختار مختلف مورفولوژیک (جزیره، کنده و پله-حوضچه) در فصل تابستان انجام و رسوبات این منطقه جهت بررسی وجود میکروپلاستیک به آزمایشگاه منتقل شد. نمونه برداری از سه نقطه در هر محل انجام گرفت. ذرات میکروپلاستیک از نظر اندازه در چهار دسته کمتر از ۵۰۰ میکرومتر، بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ میکرومتر، ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ میکرومتر و ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میکرومتر قرار گرفتند. اشکال میکروپلاستیک به فیبر، گلوله، رشته و قطعه تقسیم شدند. رنگ ذرات میکروپلاستیک نیز با توجه به رنگ سطح آنها ثبت شد. شناسایی نوع پلیمر با دستگاه FTIR انجام شد. با استفاده از روش آماری تحلیل واریانس چندمتغیره یک طرفه (MANOVA)، ارتباط بین میکروپلاستیک و ساختار بررسی شد.یافته ها: نتایج این مطالعه نشان می دهد که میکروپلاستیک در سه ساختار مورفولوژیکی شامل جزیره، کنده و پله-حوضچه وجود دارد. بیشترین فراوانی میکروپلاستیک برای ذرات با مقیاس (<۱۰۰۰ میکرومتر) است. میکروپلاستیک هایی به شکل رشته و فیبر بیشترین فراوانی را در این سه ساختار مورفولوژیکی دارند. رنگ غالب مشاهده شده میکروپلاستیک ها در رسوبات شامل مشکی بود. نوع پلیمر ذرات نیز پلی اتیلن بوده است. بررسی آماری ارتباط بین میکروپلاستیک و ساختارهای مختلف مورفولوژیک نشان داد که تفاوت معناداری بین اندازه و شکل میکروپلاستیک و ساختارهای مورفولوژیک در رودخانه زیارت وجود ندارد.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده نشان می دهد که میکروپلاستیک های کوچک تر از ۱۰۰۰ میکرومتر در مقیاس منافذ به طور بالقوه فراوان ترین کسر اندازه را در رسوبات رودخانه زیارت نشان می دهد. از آنجایی که بسیار بعید است که این مورد فقط برای رودخانه زیارت باشد، می توان نتیجه گرفت که اهمیت میکروپلاستیک ها با اندازه در مقیاس مختلف و پایین تر برای سایر سیستم های رودخانه نیز قابل توجه است. با توجه به تاثیر نوع طبقه بندی بر تحلیل نتایج، می توان انتظار داشت که با تحلیل نتایج در اندازه تفکیک کوچک تر طبقات، حضور میکروپلاستیک ها در اندازه های با تفکیک کوچک تر در رسوبات بستر رودخانه به طور چشمگیری افزایش می یابد. یکی از ویژگی های رودخانه زیارت در محل نمونه برداری پژوهش حاضر، نزدیکی محل نمونه برداری به تصفیه خانه می باشد. لذا در تجمع میکروپلاستیک های این محدوده که هم محل بازدید گردشگران و هم محل حضور تصفیه خانه است می توان نقش بیشتر را به تصفیه خانه نسبت داد. ضمن آن که حضور فیبر با فراوانی بالا در منطقه که منشا اصلی آن فاضلاب های خانگی است تاییدی بر این مدعا است.واژه های کلیدی: منطقه هایپریک، میکروپلاستیک، جزیره، کنده، پله-حوضچه.

کلیدواژه ها:

منطقه هایپریک ، میکروپلاستیک ، جزیره ، کنده ، پله-حوضچه