بررسی واکنش مورفوفیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی ریحان دارچینی به برخی محرک های رشدی

سابقه و هدف: کاربرد محرک های زیستی در راستای تولید فرآورده‎های بیولوژیکی سازگار با محیط زیست و در پیوند با کشاورزی نوین می تواند سبب افزایش رشد کمی و کیفی و کاهش اثرات تنش های محیطی بر آن ها شود. گیاه دارویی ریحان دارچینی که به سبب طعم تند آن با نام ریحان تند مکزیکی یا دارچینی شناخته می شود. با توجه به اهمیت افزایش کمیت و کیفیت گیاهان داروئی، بویژه آن گروه از گیاهان که در سبد غذایی خانوار جای دارند و از آنجائیکه مطالعات اندکی پیرامون نقش محرک های زیستی در کمیت و کیفیت گیاه داروئی ریحان دارچینی وجود دارد. فلذا این پژوهش به منظور بررسی پاسخ های فیزیومورفولوژیکی و فیتوشیمیایی ریحان دارچینی نسبت به محرک های زیستی اجرا شد. مواد و روش ها: این مطالعه در گلخانه پژوهشکده کشاورزی پژوهشگاه در شهرستان زهک اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل محلول پاشی با براسینواستروئید در ۳ سطح (۰، ۲۰۰ و ۴۰۰ پی پی ام)، کاراگینان ( ۰، ۱۵۰ و ۳۰۰ پی پی ام) و نانو ذرات روی سنتز شده در عصاره جینسینگ (۰، ۱۰۰ و ۵۰۰ پی پی ام) بودند و در مراحل ۴، ۸ و ۱۲ برگی محلول پاشی شدند. پس از طی یک فصل رشد و در زمان گلدهی گیاهان، ویژگی های مورفولوژیکی نظیر ارتفاع بوته، تعداد گل آذین در بوته، تعداد گلچه در گل آذین، وزن تر و خشک بوته سنجش شد. همچنین ویژگی های فیزیولوژیکی از جمله رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل) و آنتوسیانین به روش اسپکتروفتومتری و ویژگی های فیتوشیمیایی نظیر محتوای فنل کل به روش معرف فولین سیوکالتیو، فلاونوئید کل به روش رنگ سنجی کلرید آلومینیوم، فعالیت آنتی اکسیدانی به روش درصد مهار رادیکال های آزاد DPPH اندازه گیری شد. داده-های حاصل با کمک نرم افزار آماری SASنسخه ۱/۹ آنالیز شده و مقایسه میانگین داده ها با آزمون LSD در سطح احتمال ۵ درصد انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد گل آذین در بوته، تعداد گلچه در گل آذین، طول گل آذین، وزن خشک بوته، میزان کلروفیل a، b و کل، فنل کل، فلاونوئید کل و فعالیت آنتی اکسیدانی تحت اثر محلول پاشی با محرک زیستی (در فصل گلدهی) به طور معنی‎داری افزایش یافتند. بیشترین محتوای فنولی (۴۹/۱۵۰ معادل میلی گرم اسیدگالیک/گرم وزن تر) در تیمار محلول پاشی با کاراگینان ۱۵۰ پی‎پی ام + نانوذره سنتز سبز روی ۱۰۰ پی پی ام تجمع یافت. نانو ذرات سبز روی بیشترین تاثیر را بر فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره ریحان دارچینی داشت؛ به طوری که بالاترین درصد مهار رادیکال های آزاد DPPH (۶۶/۹۲ درصد) مشاهده گردید. نتیجه گیری: به طور کلی می توان گفت که محرک های زیستی براسینواستروئید، کاراگینان و نانو ذرات روی سبز در غلظت های بالا جهت تحریک رشد رویشی و افزایش سنتز برخی متابولیت های ثانویه موثر بوده است.

کلیدواژه ها:

آنتی اکسیدان ، براسینواستروئید ، کاراگینان ، فلاونوئید ، نانوذرات روی