تاثیر ارتباطات تاریخی میان فرهنگی بر قالی سیستان و ترکمن (نمونه موردی: نقش جای پای اسب و شتر)

پژوهش حاضر به مبدا پیدایش شباهت های قالی های سیستانی و ترکمن می پردازد که بسیاری از پژوهشگران به این شباهت ها اشاره داشته اند. یکی از نقوش مشترک در هر دو منطقه، نقش مایه جای پای اسب و شتر است. این نقش در سیستان با نام های «مددخانی» و «چپات اشتر» و در میان اقوام ترکمن به نام های «ماری گول» و «فیلپی گول» شناخته می شود. هدف این پژوهش، بررسی تاثیر روابط بینافرهنگی بر به وجود آمدن شباهت نقوش در قالی های سیستانی و ترکمن است. سوال مطرح شده در پژوهش این است که دلیل شباهت های نقوش قالی اقوام ترکمن و سیستانی با مطالعه نقش مایه جای پای اسب و شتر در چیست؟ با استفاده از روش تحلیلی-تطبیقی و تحلیل متغیرهای پژوهش و با بررسی ۸ نمونه که به صورت هدفمند برگزیده شده اند، متغیرهای علی (شامل روابط بینافرهنگی) و متغیرهای غیرعلی (نقوش جای پای اسب و شتر) مورد واکاوی قرارگرفته اند. نتایج نشان می دهند که شباهت نقوش در قالی ها به ارتباطات بینافرهنگی نیاکان این اقوام برمی گردد. سکاها که نقش مهمی در شکل گیری فرهنگ و جغرافیای سیستان امروزی داشته اند، درگذشته ساکن مناطق آسیا مرکزی بودند. اوغوزها، نیاکان اقوام ترکمن در طول قرن های پیاپی از سرزمین های شرقی به منطقه آسیا مرکزی کوچ کردند و با اقوام ساکن در این مناطق (سکاها) تعاملات فرهنگی داشتند. این تعاملات باعث به وجود آمدن سبک زندگی متفاوت آن ها شد. این ارتباطات منجر به وجود نقوش مشترک در قالی این اقوام شده است.

کلیدواژه ها:

فرش سیستان ، فرش ترکمن ، مددخانی ، ماری گول ، چپات اشتر