تحلیل قاعده توجه به معنای واژه در عصر صدور احادیث

واژه شناسی، سنگ بنای تحقیق در متون است که اگر به درستی و روش مند انجام نشود، طبیعتا دیوار تحقیق کج خواهد رفت و آن پیام اصلی و نکات ارزشمند را نمی توان اکتشاف کرد. واژه شناسی، اولین مرحله از مراحل درایت و فهم عمیق احادیث معصومان علیهم­السلام است که از اهداف نهایی هر دغدغه مند در حوزه دین است. از جمله قواعدی که باید در بحث واژه شناسی احادیث مدنظر قرار بگیرد، قاعده توجه به معنای واژه در عصر صدور احادیث است. پرسش مطرح این است که برای رعایت این قاعده، چه زوایا و نکاتی را باید مدنظر قرار داد؟ نوشتار حاضر با روش تحلیلی- توصیفی، عهده دار پاسخ به این پرسش شده و یافته های تحقیق حاکی از این است که واژگان روایات را با مراجعه به هر کتاب لغتی نباید معنا کرد بلکه باید به معاجم لغوی ناظر به عصر معصومان علیهم­السلام، کاربست این واژگان در متون حدیثی و سایر قرائن توجه کرد. این قرائن، متعدد بوده و شامل مواردی همچون سبب صدور احادیث، فرهنگ زمان صدور، عنصر زمان و مکان و ویژگی های مخاطبان است. حدیث پژوه با عنایت به این قاعده، به مراد جدی روایات نزدیک شده و از برداشت های نادرست از روایات ایمن می گردد. دیگر نتیجه این پژوهش، آشنایی با نقاط قوت و ضعف گویندگان و نویسندگان در حوزه حدیث است.

کلیدواژه ها:

Fiqh al-Hadith ، reason for issuance (sabab al-sudur) ، cultural context of issuance ، time and place of hadith issuance ، characteristics of the audience ، فقه الحدیث ، سبب صدور ، فرهنگ زمان صدور ، زمان و مکان صدور حدیث ، ویژگی های مخاطب