پهنه بندی نیترات زدایی با تاکید بر هیدروشیمی در آبخوان شهری ایذه، شمال شرق خوزستان

آب شرب شهر ایذه در شمال شرق خوزستان، از چاه های آهکی در آبخوان کارستی نعل اسبی جنوب دشت که در ارتباط هیدروژئولوژیکی مستقیم با آبخوان آبرفتی است، تامین می شود. به دلیل نفوذ آلودگی نیترات از آبخوان آبرفتی به آبخوان کارستی، تعیین وضعیت نیترات در آبخوان و تاثیر فرآیند نیترات زدایی طبیعی بر روی کاهش غلظت نیترات در آن بسیار اهمیت دارد. در این پژوهش تغییرات زمانی نیترات، آمونیوم و نیتریت و تغییرات مکانی نیترات در آبخوان شهری ایذه برای تعیین سازوکار نیترات زدایی بررسی شد. در یک دوره یکساله (آذر ۱۴۰۲-آبان ۱۴۰۳) از ۹ حلقه چاه در ۶ دوره، نمونه برداری صورت گرفت. سپس نقشه های هم غلظت نیترات تهیه و همراه با تغییرات زمانی گونه های نیتروژن دار، کموگراف نیترات تفسیر شده و در نهایت پهنه بندی مکانی نیترات زدایی و ارتباط نیترات زدایی با سایر پارامترهای هیدروژئوشیمی با استفاده از نمودارهای ترکیبی تحلیل شدند. نتایج نشان داد با فروشویی آلاینده ها از سطح و کودهای شیمیایی اعمالی به زمین های زراعی که عمدتا در دی و بهمن ماه در منطقه ایذه انجام می شود، غلظت نیترات در آبخوان شهری ایذه از آذر ۱۴۰۲ تا فروردین ۱۴۰۳ روند افزایشی شدید داشته، ولی از فروردین تا خرداد ۱۴۰۳ در کل آبخوان کاهش یافته است. آب زیرزمینی در شمال شهر ایذه و در مجاورت تالاب میانگران، به دلیل آلودگی شدید با فاضلاب شهر ایذه، تحت شرایط احیایی و نیترات زدایی شدید قرار دارند و حداقل غلظت نیترات را در بین چاه های آب معرف دارد. بر اساس نقشه پهنه بندی نیترات زدایی، بیشترین و کمترین مقدار ثابت نرخی نیترات زدایی به ترتیب مربوط به شمال شرق و جنوب غرب شهر ایذه می باشد.

کلیدواژه ها:

نیترات ، آلودگی ، نیترات زدایی ، آبخوان شهری ، ایذه