اثبات عالم خارج از دیدگاه علامه طباطبایی

اثبات عالم خارج یا به عبارتی عالمی مستقل از مدرک، از مسائل اساسی، پرماجرا و جریان ساز در عالم تفکر بوده است و تاثیرات مهمی نیز در زندگی اجتماعی بشر داشته است. جریان­هایی همچون سوفیسم، اید ئالیسم و گونه­های مختلف شکاکیت و جریان­های کوچک برآمده از آنها، برخاسته از نوع واکنش اندیشمندان با این مسئله بوده است. این تعامل - در موارد بسیاری - وابسته به موضع معرفت شناختی آنها دارد؛ بدین معنا که با انکار یا پذیرش برخی از راه­های معرفت، عالم خارج نیز قلمرو متفاوتی خواهد داشت. اینکه واقعیتی مستقل از ذهن انجام پذیرد و در صورت تحقق، مادی یا غیرمادی و یا ذهنی یا فراتر از ذهن باشد، در تعیین قلمرو عالم خارج نقشی اساسی دارد. انکار یا فروکاستن واقعیت به امور ذهنی و همین گونه عادت روان­شناختی که موجب شکاکیت می­شود، پاسخی منطقی و استوار نیاز دارد. ازاین رو در این نوشتار، نگارنده بنا دارد، دیدگاه علامه طباطباییŠ را در این زمینه بررسی کند. چهار استدلال بر اثبات جهان خارج از ذهن که علامه در آثار گوناگون خود به آنها پرداخته است، بررسی شده است. نگارنده در ابتدا نیم نگاهی به دیدگاه فیلسوفان و اندیشمندان صاحب نام در این زمینه خواهد داشت و سپس دیدگاه علامه طباطباییŠ را بررسی می کند. بیان استدلال­های ایشان، بررسی استدلال­ها از حیث قلمرو و محدوده مورد اثبات، از لحاظ اینکه آیا استدلال­های ایشان تنها عالم جسمانی را اثبات می­کند یا فراتر از آن است، از مباحث مورد تاکید در این نگاشته خواهد بود.

کلیدواژه ها:

عالم خارج ، اصل علیت ، فطرت ، علامه طباطبایی ، محسوسات