برنامه ریزی ارتباطی، پارادایمی نوین در برنامه ریزی شهری – با تأکید بر مورد ایران

برنامه ریزی ارتباطی رویکردی نوین در ادبیات برنامه ریزی است که نطفه های پیدایش آن به اواخر دهه 1970 و تکامل آن به دهه 1990 باز می گردد. با ایجاد تغییرات شگرف در انضباط های فکری برنامه ریزی ملهم از فرهنگ پسامدرن و نگرش های فلسفی جدید، زمینه فاصله گرفتن برنامه ریزی از اثبات گرایی منطقی و حرکت به سوی تغییر محتوایی در حوزه اخلاقیات و موازین هنجاری به وجود آمد؛ امری که تأکید بر جنبه های اخلاقی و ارزشی و رد تئوری های عاری از ارزش در برنامه ریزی را سرلوحه کار خود قرار داده و زمینه مطرح شدن تئوری های جدید من جمله تئوری اعتقادی – اخلاقی هابرماس به عنوان سرمنشاء رویکرد ارتباطی – تعاملی که یک تئوری اخلاقی – هنجاری کاملا رویه ای است را فراهم آورد.برنامه ریزی ارتباطی برپایه دیدگاه هابرماس و چشم انداز فوکویی آن، برنامه ریزی را به عنوان یک فعالیت اجتماعی بر اساس توافق عمومی میان گروههای مختلف جامعه مورد توجه قرار می دهد و تلاشی است در راستای تعدیل کاستی های فرم گرایی برخاسته از برنامه ریزی عقلانی و فعالیت های مرتبط با آن که کارکردگرایی و تمایل مدرنیستی را در نظم و تنسیق عناصر شهری فارغ از بسترهای اجتماعی آن مورد نکوهش قرار می دهد. در پاسخ به هدف اصلی نوشتار پیش رو یعنی معرفی برنامه ریزی ارتباطی به عنوان یکی از پارادایم های مهم و تأثیرگذار برنامه ریزی شهری در آغاز هزاره سوم، تلاش شده است با تبیین جایگاه، ویژگیها و چالش های این رویکرد نوین، ادبیات حاکم بر موضوع مورد کنکاش قرار گرفته و زمینه و راهکارهای بهره گیری از این نگرش در فرآیند برنامه ریزی کشورمان مورد تأمل قرار گیرد تا بستری برای دوری جستن از رویکردهای سنتی در برنامه ریزی شهری فراهم آید.

کلیدواژه ها:

برنامه ریزی ارتباطی ، برنامه ریزی شهری ، برنامه ریزی مبادله ای ، توسعه اجتماع محلی