مروری بر ابعاد خلاقیت و پدیدارشناسی آن با تمرکز بر خلاقیت علمی

در سال های اخیر، توجه به خلاقیت بیشتر در حوزه های هنری و ادبی معطوف بوده و خلاقیت علمی و نوآورانه، به ویژه در میان مخترعان، کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. این مقاله با هدف بررسی نظام مند ادبیات پژوهشی مربوط به ویژگی های روانشناختی، رویکردهای سنجش و تبیین خلاقیت به ویژه خلاقیت علمی تدوین شده است. حدود ۹۶ مقاله در پایگاه های جست وجوی قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد که خلاقیت علمی بر خلاف خلاقیت Taylor and Francis و Google scholar نه تنها متاثر از انگیزش درونی ویژگی های شخصیتی همچون گشودگی، ریسک پذیری و استقلال است، بلکه به شدت تحت تاثیر عوامل اجتماعی، فرهنگی و محیط های پشتیبان نیز قرار دارد. با بهره گیری از مدل های چهارمرحله ای، چهار پی، و ۴ سی، سیر گوناگون مدل های خلاقیت و همچنین تحلیل مطالعات پدیدارشناسانه، مشخص می شود خالقت یک فرایند شناختی صرف نیست و در زمینه ای از ویژگی های شخصیتی فرد خالق و محیط او رخ می دهد. در پایان، با تاکید بر شکاف پژوهشی موجود در ایران، نیاز به طراحی مطالعات بومی کیفی جهت درک عمیق تر تجارب زیسته ی مخترعان ایرانی پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها:

خلاقیت ، شخصیت خالق ، چالشهای روانی ، تشخیص خلاقیت ، خلاقیت علمی