نگرش لقمانی: راه‌بردی موفق در مطالعه موردی تحقق اهداف در یک پروژه ملی

امروزه یکی از مهم‌ترین عوامل موثّر در اجرای پروژه‌های عمرانی/ سرمایه‌ای که به شّدت مورد توجه مجریان قرار گرفته، مبحث “ مدیریت‌کیفیت در پروژه“ است. نظر به فراگیری کیفیت و اهمیت ویژة آن در تحقّق فعاّلیت‌های طرح‌ریزی‌شده، “ مدیریت کیفیت“ مفهومی انفکاک‌ناپذیر از نظام مدیریت و فنون مدیریت‌پروژه یافته‌است. اصولاً پروژه‌های بزرگ به‌دلیل بزرگی یا اهمیت راه‌بردی خود، ارزش و جایگاه ویژه‌ای نزد دولت دارا می‌باشند. هم‌چنین حجم وسیع سرمایه‌گذاری لازم (ریالی/ ارزی)، این اهمیت را مضاعف می‌سازد. این مسئله موجب می‌گردد مدیریت این قبیل پروژه‌ها که اغلب در ابعاد ملّی مطرح می‌گردند، پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های خاصی در بهینه‌سازی عواملی هم‌چون محدودة طرح، زمان، هزینه و سایر منابع لازم را داشته باشد به‌طوری‌که در‌نهایت باید متضّمن کیفیت انجام فعاّلیت‌ها- نه‌تنها تا زمان راه‌اندازی بلکه در حین بهره‌برداری- باشد. به‌نظر می‌رسد تاکنون، مقولة مدیریت‌کیفیت پروژه‌ها در کشور ما به‌طور شایسته مورد توجه قرار نداشته است و سنگینی بار ناشی از کیفیت نازل اجرای برخی پروژه‌ها و تعویق زمان بهره‌برداری بسیاری از آن‌ها، اثرات مخّربی بر پیکرة اقتصاد کشور گذارده است به‌طوری‌که تسریع در چاره‌جویی را ضروری می‌سازد. در این نوشتار نظر به این اهمیت، رویکردهای اجرایی و عملیاتی در یکی از پروژه‌های راه‌بردی ملّی به عنوان مطالعة موردی، مورد بررسی قرار گرفته است. یک پروژة ملّی که علاوه بر اهمیت خود در بعد بین‌المللی (به‌عنوان یک همکاری مشترک با طرف خارجی)، جزو پروژه‌های صنایع فوق‌پیشرفته (High-Tech) بوده، در خودپایی صنعتی و افزایش تراز تجاری کشور حائز اهمیت بوده است. رویکرد مطالعة نتایج حاصل‌شده در‌این‌خصوص، بر پایة به‌کارگیری نگرش لقمانی (شیوة ادب‌آموزی لقمان‌حکیم) است تا ضمن توجه به مختصّات دنیای پر تحول آینده، از تکرار آن‌چه گذشته جلوگیری گردد و ثمرات حاصل‌شده در این پروژه به مثابه یک “کارگاه مدیریت“، مورد استفاده واقع گردد. دراین نوشتار، پس از ایجاد زمینة ذهنی در مورد بستر انجام پروژه، ابتدا سازمان اجرای آن و سپس محورهای اصلی اجرایی هم‌چون “منابع انسانی” ، “خرید تجهیزات” ، “طراّحی و ساخت“، “ پشتیبانی“ و “نظام مدیریت پروژه“ به تفصیل مطالعه شده و تجارب حاصل‌شده با نتایجی که در ابتدا متصّور بوده، مقایسه شده‌است. در پایان نیزراه‌کارهایی برای بهبود وضعیت اجرای این قبیل پروژه‌ها در کشور، ارائه شده است.