نقش آیات الاحکام در تدوین و وضع مالیات بر مردم

نظام مالیاتی به عنوان یکی از ارکان اصلی سیاست های اقتصادی هر حکومت، در جوامع اسلامی نیز از جایگاهی بنیادین برخوردار است، به ویژه آنکه مبنای مشروعیت قوانین و مقررات در چنین نظام هایی متکی بر منابع اصیل دینی از جمله قرآن کریم و آیات الاحکام است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش آیات الاحکام در تدوین و وضع مالیات بر مردم، به تحلیل ابعاد قرآنی سیاست گذاری مالیاتی در نظام اسلامی پرداخته است. زمینه این تحقیق، خلا مطالعات نظام مند در تبیین پیوند میان مفاهیم قرآنی و سیاست های مالیاتی معاصر در نظام جمهوری اسلامی ایران است؛ جایی که چالش هایی همچون ناهماهنگی میان اصول فقهی و سازوکارهای قانونی، ضعف در عدالت مالیاتی، و فقدان الگوی جامع مبتنی بر آیات الاحکام محسوس است. این تحقیق با روش کیفی، توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای، پایگاه های علمی معتبر نظیر نورمگز، سیویلیکا، SID، مگ ایران و Google Scholar انجام شده است. در این مطالعه، به جای رویکرد میدانی یا مطالعه موردی، تحلیل محتوایی منابع قرآنی، تفاسیر معتبر، مقالات فقهی و پژوهش های اقتصادی اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که آیات الاحکام مرتبط با خمس، زکات، صدقات و انفاق ها، نه تنها چارچوب فقهی اخذ مالیات را تعیین می کنند بلکه اصولی چون عدالت، مساوات، فقرزدایی، شفافیت و مشروعیت را به عنوان اهداف محوری نظام مالیاتی معرفی می نمایند. همچنین، آیات الاحکام ظرفیت آن را دارند که دایره شمول و انعطاف پذیری نظام مالیاتی را با توجه به تحولات زمان و نیازهای اقتصادی جامعه اسلامی توسعه دهند یا تحدید کنند. بنابراین، بازخوانی آیات الاحکام و استنباط دقیق از آن ها می تواند به تدوین یک الگوی جامع، عادلانه و کارآمد برای سیاست گذاری مالیاتی در حکومت اسلامی منجر شود.

کلیدواژه ها:

آیات الاحکام ، مالیات اسلامی ، عدالت مالیاتی ، سیاست گذاری اقتصادی