مطالعه سفال های لبه واریخته محوطه کله کوب آیسک سرایان با استفاده از روش های پتروگرافی و طیف سنجی فلورسانس پرتوی ایکس

آثار سفالین، از ده ها هزار سال پیش به وسیله بسیاری از تمدن های باستانی تولید می شوند که به دلیل مواد اولیه و فناوری آن ها در طول تاریخ همواره بخش مهمی از فرهنگ و زندگی انسان ها بوده اند. کله کوب محوطه ای است در شرق ایران، استان خراسان جنوبی و شهرستان سرایان و طی کاوش هایی که در سال ۱۳۹۷ ه‍.ش. در این محوطه صورت گرفت، در دو کارگاه لایه نگاری حجم زیادی از کاسه لبه واریخته به همراه دیگر گونه های سفالی مربوط به هزاره چهارم پیش ازمیلاد که در جنوب غرب شناخته شده هستند، در دوره دوم این محوطه که با عنوان کله کوب II معرفی می شود، به دست آمد. این محوطه تاکنون شرقی ترین محوطه در فلات ایران است که کاسه لبه واریخته در مجموعه یافته های آن دیده شده است. باتوجه به اهمیت محوطه کله کوب در شناخت حوزه پراکنش این گونه سفالی، در این پژوهش سعی بر آن است با استفاده از روش های هدفمند آنالیزی و آزمایشگاهی میان رشته ای همانند پتروگرافی مقاطع نازک و آنالیز طیف سنج فلورسانس پرتوی ایکس (XRF) به بررسی ساختاری نمونه های این منطقه و مقایسه تطبیقی با سه محوطه چغامیش، ابوفندوا و تل ابلیس که دارای فناوری مشابه هستند، پرداخت. با تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده مشخص شد که نمونه سفال های موردمطالعه ازنظر تکنیک از یک الگو در ساخت پیروی می کنند؛ ولی ساختار تشکیل دهنده آن، شبیه به هم نبوده و منشا ساخت آن ها متفاوت است، به طوری که نوع ماده اولیه در ساخت سفال های محوطه های فوق با کله کوب متفاوت بوده است.

کلیدواژه ها:

محوطه کله کوب ، تل ابلیس ، چغامیش ، ابوفندا ، مطالعه باستان سنجی ، پتروگرافی ، XRF