بررسی ویژگ یهای زمین شناسی تکتونیکی زمین لرزه 21 مرداد ارسباران

زمین لرزه 21 مرداد سال 1391 استان آذربایجان شرقی، منطقه جنوب ارسباران ( شهرستا نهای اهر، ورزقان و هریس) با بزرگی6/2 ریشتر سبب مرگ حدود 320 نفر، ویرانی بیش از 160 روستا و آسیب دیدن حدود 250 روستای دیگر شد. همچنین تکانهای شدید در شهرهای ورزقان، اهر و هریس سبب فروریزش وآسیب دیدگی اساسی ساختمانها شد. برخی از روستاها در محدوده شهرستان کلیبر نیز دچار آسیب شدند.نامقاوم بودن خانه های خشتی و گلی روستایی و فروریزش سریع آنها، علت اصلی بالا بودن تعداد کشته شدگان و زخمی های این حادثه بود. شبکه لرزه نگاری شما لغرب کشور، در روزهای اولیه پس از زمین لرزه اصلی صدها پس لرزه ثبت کرد. بزرگترین پ سلرزه سه روز پس از تکان اصلی با بزرگی5/3 ریشتر رخ داد. فراوانی پس لرزه ها در طی روزهای پس از زمین لرزه اصلی، از جمله عواملی بود که سبب فروریزش خانه های آسیب دیده و بروز خسارت های بعدی شد. گسلی که متحمل گسیختگی قابل ملاحظه طی زمین لرزه اصلی شده است اغلب لغزش را ادامه می دهد این لغزش اضافی سبب ایجاد پس لرزه ها است. در یکتوالی پس لرزه ای، پس لرزه های بزرگ (با بزرگی حدود یک ریشتر کمتر از رخداد اصلی) می توانند بارها در هر بخشی از توالی رخ دهند. رشته کوه قوشاداغ در جنوب اهر به طول نزدیک به 150 کیلومتر و با راستای تقریبأ خاوری- باختری از جنوب ورزقان تا جنوب مشکین شهر امتداد یافته است. این رشته کوه به موازات گسل های امتدادلغزراستگرد، گس لهای راندگی و گس لهای مورب لغز توسعه یافته است. بنابراین م یتوان گفت که سامانه قوشاداغ همانند سایر عناصر ساختاری شمال غرب ایران (مانند سامانه گسل تبریز که دربردارنده رشتهکوههای مهمی چون میشو، مورو و بزقوش است) جبران کننده بخشی از دگرریختی ترافشارشی است که توسط حرکات قطعات لیتوسفری مختلف از جمله حرکت رو به شمال پلیت عرب به بخش شمال غربی فلات ایران تحمیل می شود. در این پژوهش نوع نیروهای حاکم بر منطقه و گسیختگی های ایجاد شده بررسی شده است.

کلیدواژه ها:

فلات ایران ، ارسباران ، ورزقان ، گسل ، گسیختگی