فضای عمومی و هویت شهری : نقش بازار در شکل گیری شخصیت منحصر به فرد شهرهای ایرانی اسلامی(نمونه موردی : منطقه یک استان اصفهان – محله خلجا)

شهرهای ایرانی-اسلامی دارای الگوهای منحصر به فردی از سازماندهی فضایی، اجتماعی و فرهنگی هستند که در طول قرون مختلف شکل گرفته اند. در این ساختار شهری، بازارها نقشی مرکزی در تعریف فضای عمومی و تعیین هویت شهری داشته اند. بازارها تنها محل خرید و فروش نبوده اند، بلکه فضاهای چندکاربردی بوده اند که در آن تعاملات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حتی معنوی شکل می گرفته است. بازارها در شهرهای اسلامی ایران همواره بیشتر از یک فضای معامله بوده اند و نقش مرکزی در شکل گیری فضای عمومی و هویت شهری داشته اند. این فضاها علاوه بر عملکرد اقتصادی، حامل پیام های فرهنگی، اجتماعی و حتی معنوی نیز بوده اند و به عنوان قلب تپنده شهر عمل می کرده اند. با این حال، تحولات اخیر شهری، توسعه مدرنیته و ظهور فناوری های دیجیتال، باعث تغییر در نقش سنتی بازارها شده است. در ده سال گذشته، بازارهای سنتی با چالش های زیادی مواجه شده اند؛ از جمله کاهش حضور مردم، ضعیف شدن تعاملات اجتماعی، و تبدیل بسیاری از آنها به فضاهای «نمایشی» و گردشگری. طرح های بازآفرینی شهری بدون در نظر گرفتن بعد فرهنگی و اجتماعی بازارها، این تحول را تسریع کرده اند. این تحقیق با رویکردی توصیفی-تحلیلی به بررسی نقش بازارها در فضای عمومی و هویت شهری شهرهای ایرانی-اسلامی می پردازد. هدف اصلی تحقیق، شناسایی نحوه تاثیرگذاری بازارها بر هویت شهری و ارائه راهکارهایی برای باززایی این فضاهاست. روش تحقیق ترکیبی از مطالعه کتابخانه ای و تحلیل موردی است. نتایج نشان می دهد که بازارها می توانند در صورت مدیریت صحیح و برنامه ریزی هویت محور، دوباره به عنوان فضای عمومی پویا و مهم شهر عمل کنند. لذا ضرورت دارد برنامه ریزان شهری و تصمیم گیران در سیاست گذاری های شهری، نقش چندبعدی بازارها را مورد توجه قرار دهند.

کلیدواژه ها:

بازار ، فضای عمومی ، هویت شهری ، شهر اسلامی ، معماری ایرانی-اسلامی