پایداری بذر کنجدشیطانی L.) Cleome viscose) در بانک بذر خاک

مطالعه پویایی بانک بذر علف­های هرز در خاک بسیار مهم است. جهت بررسی پایداری بانک بذر علف­هرز کنجدشیطانی، بذرهای این گیاه در دو عمق ۱۰ و ۲۰ سانتی متری خاک در همان مزرعه ای که بذرهای کنجدشیطانی از آن جمع آوری شده بود (شهرستان مینودشت - استان گلستان)، در آبان ماه ۱۴۰۱ دفن شدند. نمونه برداری در زمان های ۱۵، ۳۰، ۶۰، ۹۰، ۱۲۰، ۱۵۰، ۱۸۰، ۲۱۰، ۲۴۰، ۲۷۰، ۳۰۰، ۳۳۰ و ۳۶۰ روز بعد از دفن انجام شد. در هر مرحله نمونه برداری، تعداد بذرهای جوانه زده در خاک، بذرهای پوچ، مرده و سالم با دقت شمارش شدند. از بذرهای سالم جهت انجام آزمون جوانه زنی در دماهای مختلف ۳۵، ۳۰، ۲۵، ۲۰ و ۱۵ درجه سانتی گراد و در دو شرایط نور و تاریکی و همچنین استفاده از اسید جیبرلیک و عدم استفاده از آن استفاده شد. جهت بررسی اثر پس رسی بر قابلیت جوانه زنی بذرهای کنجدشیطانی نیز بخشی از بذرها در آزمایشگاه انبار شد. نتایج نشان داد که بذرهای تازه برداشت شده کنجدشیطانی ازجوانه زنی بسیار اندکی برخوردار بودند. پس رسی (در شرایط آزمایشگاه یا دفن در خاک) و اسید جیبرلیک در رفع خواب موثر بود، به طوری که باعث افزایش جوانه زنی بذرهای کنجدشیطانی در هر دو شرایط تاریکی و روشنایی شد. با رفع خواب بذرها، امکان جوانه زنی بذرهای این گیاه در محدوده وسیع­تری از دماها رخ داد و در مراحل آخر نمونه برداری، جوانه زنی آن ها کاهش و در محدوده دمایی کمتری رخ داد. بررسی تغییرات درصد بذرهای زنده و مرده در دو عمق ۱۰ و ۲۰ سانتی متر نشان داد که در هر دو عمق دفن، درصد بذرهای زنده در طی زمان کاهش و به تعداد بذرهای مرده افزوده شد، به طوری که در آخرین نمونه برداری، مصادف با ۳۶۰ روز بعد ازدفن، تعداد بذرهای زنده در دو عمق ۱۰ و ۲۰ سانتی متر به ترتیب ۱۲ و ۲۳ درصد بود. می­توان نتیجه گرفت که تخلیه بانک بذر این علف هرز در عمق ۱۰ سانتی متر سریع تر اتفاق می­افتد و بانک بذر کنجدشیطانی از نوع دائم می­باشد. بنابراین ریزش مکرر بذر این علف هرز در خاک می تواند این گیاه را به عنوان یک چالش دائمی و جدی برای کشاورزان تبدیل نماید.

کلیدواژه ها:

بانک بذر ، پایداری بانک بذر ، پس رسی ، زنده مانی ، عمق دفن