تاثیر مدت زمان تنش غرقاب در مراحل مختلف رشد بر برخی ویژگی های فتوسنتزی، فعالیت آنتی اکسیدانی و عملکرد گلرنگ زراعی (Carthamus tinctorius L.)

تنش غرقاب، یک تنش محیطی پیچیده و از عوامل اصلی محدود­کننده بهره ­وری و پایداری محصول است. به منظور بررسی تاثیر مدت زمان تنش غرقاب در مرحله رشد رویشی و زایشی روی برخی از ویژگی­ های فتوسنتزی و فعالیت آنزیم ­های آنتی­ اکسیدان گلرنگ زراعی (Carthamus tinctorius L.)، پژوهشی مزرعه ­ای به صورت کرت های خردشده در قالب طرح پایه بلوک­ های کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در دانشگاه شهید چمران اهواز اجرا شد. سه سطح تنش غرقاب شامل: شاهد، تنش غرقاب ملایم (۲۴ ساعت) و شدید (۴۸ ساعت) در کرت های اصلی و تنش در مرحله رویشی و زایشی در کرت های فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تیمارهای تنش غرقاب باعث کاهش معنی­ دار هدایت روزنه ­ای، سرعت فتوسنتز، شاخص کلروفیل و عملکرد دانه و روغن شد، ولی فعالیت آنزیم کاتالاز، پراکسیداز و سوپر اکسید دیسموتاز افزایش یافت. در شرایط تنش غرقاب شدید، فعالیت آنزیم­ های آنتی اکسیدان در مرحله زایشی بیشتر از مرحله رویشی آن (به ترتیب ۲۶، ۱۷ و ۹ درصد بیشتر) بود. بیشترین عملکرد دانه و روغن (به ترتیب ۲۰۵۶ و ۴۶۹ کیلوگرم در هکتار) در شرایط آبیاری مطلوب و کمترین آن در تنش غرقاب شدید (به ترتیب ۱۲۵۶ و ۳۱۷ کیلوگرم در هکتار) حاصل شد. تنش غرقاب ملایم و شدید منجر به کاهش معنی دار عملکرد دانه به ترتیب به میزان ۳۴ و ۳۹ درصد و عملکرد روغن به میزان ۱۶ و ۳۲ درصد در مقایسه با آبیاری مطلوب شد. منطبق با نتایج فعالیت آنزیم ­های آنتی اکسیدان، بیشترین تاثیر تنش بر عملکرد دانه مربوط به تنش شدید در مرحله زایشی بود، به گونه ­ای که سبب بیش­ترین مقدار کاهش به میزان ۴۳ درصد در مقایسه با آبیاری مطلوب شد. به طور کلی، تنش غرقاب در مرحله زایشی گلرنگ نسبت به مرحله رویشی منجر به کاهش بیشتر عملکرد شد و این یافته ­ها بر اهمیت تنش غرقاب بر دانه ­های روغنی و زهکشی مزارع خوزستان در فصل زمستان جهت حذف آب اضافی پس از وقوع سیل و بارندگی­ های سنگین تاکید دارد.

کلیدواژه ها:

شاخص کلروفیل ، فعالیت پراکسیداز ، فعالیت کاتالاز ، هدایت روزنه ای