بررسی مجازاتهای جایگزین حبس و عوامل موثر بر صدور آن با تاکید بر وضعیت اجتماعی متهم در نظام کیفری ایران

در سالهای اخیر، تحول در سیاست جنایی کشورها منجر به گرایش بیشتر به سمت مجازاتهای جایگزین حبس شده است؛ رویکردی که با هدف کاهش آسیبهای اجتماعی ناشی از زندان و بهینه سازی فرآیند اصلاح و بازاجتماعی کردن مجرمان اتخاذ می شود. در نظام کیفری ایران نیز با تصویب قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲، زمینه استفاده گسترده تری از این نوع مجازاتها فراهم شده است. این مقاله با تمرکز بر 'وضعیت اجتماعی متهم' به عنوان یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر صدور مجازاتهای جایگزین، تلاش دارد تا ضمن تحلیل مفهوم و مبانی این مجازات ها، به بررسی نقش شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و خانوادگی متهم در تصمیم گیری قضات بپردازد. روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اسنادی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که هرچند قانون گذار زمینه صدور این مجازات ها را گسترش داده، اما در عمل، نگرش قضات و جایگاه اجتماعی متهم نقشی تعیین کننده در بهره مندی یا عدم بهره مندی وی از این امتیاز قانونی دارد. در پایان، راهکارهایی برای تقویت عدالت کیفری و کاهش وابستگی به مجازات حبس ارائه می شود.

کلیدواژه ها:

مجازات جایگزین ، وضعیت اجتماعی متهم ، نظام کیفری ایران ، سیاست جنایی ، قانون مجازات اسلامی