ارزیابی اثر تکانه شکاف نرخ رسمی و غیررسمی بازار ارز بر شاخص قیمت کالاهای مصرفی وارداتی (پدیده عبور نرخ ارز) در ایران

انحراف در نرخ ارز رسمی از نرخ تعادلی بازار، نشان دهنده وجود مشکلات اساسی در سیاست های کلان اقتصادی و عدم تعادل های بنیادین در اقتصاد است. اصرار بر حفظ یک سیاست نرخ ارز تثبیت شده، در شرایطی که این سیاست نه پایدار است و نه امکان حفظ طولانی مدت آن وجود دارد، تمایل به ایجاد طیف وسیعی از اختلالات در اقتصاد و کاهش رشد تولید ناخالص داخلی دارد. با توجه به این موضوع، این پژوهش اثرات تکانه شکاف نرخ رسمی و غیررسمی بازار ارز بر شاخص قیمت کالاهای مصرفی وارداتی (پدیده عبور نرخ ارز) در ایران را در سال های ۱۴۰۱-۱۳۵۷ مورد بررسی قرار می دهد. بدین منظور، ابتدا در چارچوب الگوی میانگین گیری مدل پویا با ضرایب متغیر طی زمان، مهم ترین متغیرهای اثرگذار بر شاخص قیمت کالاهای مصرفی وارداتی شناسایی می شود؛ سپس اثرات تکانه شکاف نرخ رسمی و غیررسمی بازار ارز بر شاخص قیمت کالاهای مصرفی وارداتی در چارچوب الگوی خودرگرسیون برداری با ضرایب متغیر در زمان، مورد ارزیابی قرار می گیرد. بر اساس نتایج به دست آمده، تکانه شکاف نرخ رسمی و غیررسمی بازار ارز در مراحل اولیه موجب افزایش شدید شاخص قیمت کالاهای مصرفی وارداتی شده است؛ به طوری که شدت این اثر در دوره هایی با بی ثباتی اقتصادی بیشتر، قابل توجه تر بوده است. بااین حال، در بلندمدت از شدت اثرات آن بر شاخص قیمت کالاهای مصرفی وارداتی کاسته شده است. بر این اساس، توصیه می شود سیاست گذاران با کاهش شکاف ارزی و اجرای سیاست های تثبیت کننده، از نوسانات شدید و اثرات تورمی آن بر قیمت کالاهای مصرفی وارداتی جلوگیری کنند.